Page images
PDF
EPUB

ciam in fidem recepit, oratores in Tranffiluaniam praemifit, qui principatum fuo nomine peterent, quos fubinde ipfe confecutus, delecta cum militum manu Claudiopolim peruenit, breuique omnium ftudia, voluntatesque ad fe attraxit. Sic cum mutatos repente cerneret prouincialium animos Stephanus Bethlenius feu aemuli praefentis, armatique timore correptus, feu animi mobilitate actus, vltro ipfe principatum in Rákotzium tranftu. lit, ea vnice conditione, vt fibi titulus gubernatoris porro relinqueretur; quod cum nullo negotio impetraffet, vna cum prouinciae ordinibus fidelitatis facramentum nouo principi nuncupauit. Haec cum in Hungariam, Viennamque nunciata fuiffent, Ferdi. nandus coronae fuae in Tranffiluaniam iura 1630 tuiturus, mox autumno A. 1630. Nicolaum Eszterházi, creatum quinquennio abhinc re gni palatinum, ad reuocandam ad obfequium Tranfiluaniam cum copiis dimifit. At cum Tranffiluani folennibus cum rege Hungariae pactis, fub quouis principe, et quauis pacis tractatione renouatis, nullatenus ftare vellent, caefarisque poftulata parui penderent, palatinus idoneis ad fubiugandam prouinciam viribus fe deftitutum videns, a bello inferendo tum quidem abftinuit, fed neque anno infequente, quamuis maiore militum numero inftructus, quidquam profecit, quod Rákotzius Turcarum adiutus auxiliis eumdem ab aditu prouinciae prohibuerit. Exinde caefar difficili alioquin, fumtuofoque bello in Germania preffus, quid fibi cum Tranffiluanis agendum

effet, primores Hungariae confuluit. Efzterbázii palatini, et plerorumque mens fuit, vt iis rerum, temporumque rationibus a bello abftineret, Rákotzio potius principatum confirmaret iis conditionibus, quibus fua regis Hungariae, ac facrae coronae in Tranffiluaniam iura falua manerent. opportuniore aliquando tempore vindicanda. Paruit necef fario potius, quam vtili confilio caesar, pacemque petenti Kakotzio obtulit, pro cuius tractatione vtriusque partis oratores Eperie- S fini A. 1633. conuenere. Caefareani: Ste- 1633 phanus Sennyei laurinenfis epifcopus aulae cancellarius, Nicolaus Forgats fuperioris Hungariae armorum praefectus, Stephanus Oftrofich, et Thomas Mikulich; Rakotziani vero Stephanus Kouátsótzi, Andreas Kapi, Georgius Horuách, et Ladislaus Balásházi. Octo ipfos menfes confultatio tenuit, dum pars vtraque in has demum conditiones confentiret: Rakotzius, ac eiusdem mafculini fexus heredes Tranffiluaniae principatu fruerentur, ita tamen, vt regi Hungariae clientelae fidem iureiurando interpofito profi terentur; aduerfus quosuis hoftes, folo Tur ca excepto, Hungaros pro viribus adiuua rent. Pax haec Rakotzio vtiliffima fuit; altero enim poft anno Stephanus de Bethlen, eius in filium fuum Petrum feueritate-offenfus, ad Budenfem praefectum abiit, atque Rakotzium de crudelitate, auaritia, fecretisque ad excutiendum Ottomannicum iugum cum caefare confiliis adeo appofite ad faciendam fidem accufauit, vt is capita accufationis o

mnia illico Bizantium perferri curauerit, Re in Divano, fiue arcano fenatu diligenter expenfa, mox reddita funt Budenfi praefe cto mandata, vt collectis in vnum copiis Ottomannicis in Tranffiluaniam feftinaret, Rakotzioque in ordinem redacto Stephanum Bethlenium in principatu fufficeret. Fecit ille imperata non fegniter, et virum ad dignitatem fuam tuendam egregie comparatum in Rakotzio reperit; nam praeterquam quod 1635 A. 1635. ad Szalontam Turcae profligati fint, adeo infuper a Stephano Bethlenio abhorrebant prouinciales, vt nemo fere effet, qui eius caufa Rakotzianas partes vellet de ftituere. Ferdinandus quoque clienti fuo.ex pacto opem laturus, bellum Turcis comminatus fuit, nifi a laceffenda Tranffiluania abstinerent. Haec vbi Bizantium nunciata funt, Amuratbes grauiffimo tum bello cum Perfis occupatus, non abs re pertimefcens, ne, fi bello fuccumberet, Tranffiluani penitus fe fe ab Ottomannica focietate fepararent, arctiffimamque cum Hungaris inirent amicitiam, quem armis edomare nequiuit, humanitate fibi deuinciendum putauit Rakotzium; miffis enim in Tranffiluaniam nunciis, eumdem iniuriis omnibus condonatis, pleno iure in dignitate confirmauit, id vnum ab eo flagitans, vt decefforum fuorum exemplo, perpetuum cum porta Ottómannica foedus coleret, de quo vbi fidem dediffet Rakotzius, agentibus Turcis, Stephanus Bethlenius pariter in priftinam ab eodem gratiam receptus fuit. Ex quo luculente licet colligere,

conftantem illam aulae Bizantinae de Tranf filuanis in foedere, focietateque fua retinendis follicitudinem: quamuis enim emolumenta, quae inde quotannis honorarii nomine percipere folebat, vix X. mille aureos excederent, maximi tamen inftar lucri habuit, prohibuiffe, ne Tranffiluania cum Hungaris fub eodem principe in vnum regnum coalefceret. Atque hanc feparationem reapfe fe liciter tutati femper funt Turcae ad tempora vfque Leopoldi caefaris, quo imperante profligatis ad Viennam Turcis, Budaque expugnata, Carolus Lotharingiae dux illud, tamquam ad fecuritatem domus Auftriacae vnice neceffarium effecit, vt Tranffiluani, miffo Bizantinae aulae nuncio, arctiffimum cum caefare foedus percuterent.

[ocr errors]

S. XIII.

Peculiares quaedam in re ciuili conftitutiones.

Hae fere funt tempeftates, quibus Hungaria Ferdinando II. imperante agitata fuit: quae ipfae propenfiffimum caefaris in commoda publica animum non mediocriter excitauere, vt ea omnia media fummo ftudio arriperet, quibus et fingulorum res priuata, et communis regni totius falus tot turbis conuulfa quocitius reftitueretur, optataque demum quies patriae procuraretur. Huc tendebant innumerae leges, variis in comitiis perlatae, ex

quibus eas folum hic explicabimus, quae aliquid in fe continere videntur nouitatis. Cum facrum diadema e Bethlenii poteftate vindicatum iterum in arcem Pofonienfem inferendum effet, ne venerandus ille thefaurus idonea, decenteque cuftodia, quae antea eidem deerat, porro deftitueretur, eiusdem duumuiris conferuatoribus addita fuit centum capitum colors, e Germanis, totidemque Hungaris militibus conflanda, qui non regi folum, verum regno etiam folenni iureiurando fidem fuam obftringerent: donec autem fiue duumuiris, fiue cohorti huic ex aerario publico de ftipendio prouideri poffit, ea fuir regni ordinum in facrofanctum id pignus ob feruantia, et liberalitas, vt florenum Hungaricum cum dimidio finguli domini terreftres a fingulis portis e crumena fua quotannis pendendum obtulerint, quae oblatio pro temporum ratione, et ordinum arbitrio variata, cum fummam in memorata ftipendia neceffariam longe excederet, pars illius ad domum publicis regni conuentibus deferuituram Pofonienfi in ciuitate aedificandam conuerfa fuit, quae hodiedum domus regnicolaris audit (a). Vt aerario, regio, quod Ferdinandus admodum exhauftum effe querebatur, profpiceretur, illud decernendum cenfuere regni ordines, vt homines alienigenae,

quorum

(a) Ferdinandi II. decret. I. art. IV. XXXIV. decret. II. art. XXVI. VII. et VIII. decreti IV. art. IV. V. et VIII.

« PreviousContinue »