Page images
PDF
EPUB

torum, deftinationibus fuis aduerfantium, numerum diminueret, id fibi euincendum putauit, vt non aliis antiftitibus, quam qui in Hungaria proprio capitulo, refidentiaque in, ftructi erant, ad confilia, aut generales regni conuentus aditus pateret, quod fi impetraffet, non folum iam omnes illi epifcopi quos titulares dicimus, verum etiam complures ex dioecefanis, puta: Colocenfis Batfienfi vnitus, Wefprimienfis, Varadinenfis, Vacienfis, Quinqueecclefienfis, et Sirmienfis, feffionis, et fuffragii iure fpoliati fuif fent; hi enim dioecefibus fuis per Turcas oc cupatis, refidentia, capituloque fuo deftituti erant, ac alio aliquo beneficio ecclefiaftico ex regum gratia prouideri folebant, vnde viuendi media acciperent. Verum Mathias rex, cui arcana Botskaii confilia optime. perfpecta erant, ita negotium hoc moderari nouerat, vt nil ea de re publi

regni conftitutione innouari paffus fuerit. Botskaii veftigia iisdem ex caufis pref fit Bethlenius, idque in conuentu fuo Neo1620 folienfi A. 1620. perferri procurauit, ve Colocenfi metropoli, ceterisque dioecefibus omnibus fublatis, fola Strigonienfis fedes cum Agrienfi, laurinenfi, et Nitrienfi in Hungaria remaneret (a). At ea rurfum fuit, iniquiffimo licet rebus fuis tempore, Ferdinandi caelaris in veteribus ordinis eccle

Haec legi poffunt apud Cl. Kazi Hiftor. Hung. lib. III. pag. 180.

fiaftici iuribus, praerogatiuisque tuendis conftantia, vt poftulacum hoc aperte reiecerit, ac neque tum, cum Nicolsburgi de pace agebatur, illi affenfum praebuerit. Lis eadem anno 1635. in comitiis Sopronienfibus 1635 fufcitata recruduerat, ab iis potiffimum fuftentata, qui epifcopatuum Hungariae bona partim Turcarum fauore, partim Tranffiluaniae principum, cum Hungariam hoftiliter inua. ferant, gratia, partim propria autoritate per vim diripuerant: verebanturque non immerito, ne meliore fortuna Auftriacis princi pibus afpirante, eiectis aliquando Turcis, ipfi quoque rebus male partis decedere cogerenrur; fed neque tum caufam ordinis ec clefiaftici deftituit caefar, fummique per Hungariam ecclefiarum patroni partes egregie expleuit (a). Sub haec ipfa tempora, dum de diminuendo praelatorum numero difceptationes feruebant, Petrus cardinalis Pazmanus, vt oftenderet ecclefiam Hungaricam non nu mero, fed inopia paftorum laborare, elegante feripto caefari autor fuit, vt in fua Strigonienfi archidioecefi quatuor epifcopatus erigeret, Neogradienfem, Scepufienfem, Rofuauienfem, et Thurotzienfem, quo fio mul tiplicatis paftoribus eo facilius ex propinquo ouium faluti inuigilari, efficaciusque profpici poffit, quibus ne propria antiftitibus onera fufferendi, vitamque pro dignitate traducen

(4) Ibidem lib. IV. pag. 306,

di media deeffent, pro excelfo, liberalique, quo in ecclefiae commoda, animarumque falutem ferebatur, ftudio ipfe de fui archiepifcopatus prouentibus partem refecandam eumque in finem deputandam obtulit (a). Pium hoc, fanctumque cardinalis Pazmani confilium, quod fub Ferdinando II. adhaeferat,noftra demum aetate executioni dedit AVGVSTA MARIA THERESIA, nifi quod Thurotzio, et Neogradio Neofolium fubftituerit. Illud quoque tamquam ad afflictae illis temporibus ecclefiae Hungaricae falutem apprime neceffarium apud caefarem vrgebat cardinalis Pazmanus, vt is fua autoritate interpofita id apud fedem apoftolican efficeret, ne nominati per regem epifcopi Hungariae, tam longo tempore, vt ad eum diem fieri folebat, fuam Roma confirmationem, confecrationemque praeftolari cogerentur. Immutata enim oecumenici conciHi Tridentini iudicio vetere circa praelato rum creationem, confirmationemque difciplina, feffione XXIV. cap. I. de reformatio ne fancitum erat, vt faluo eorum, quibus id competit, praelatos eligendi, promouendique iure, de fide, moribus, et doctrina electi examen, aut inquifitio, certa forma perageretur, folenneque inftrumentum de eadem confectum, Romam deinceps ad, pontificem maximum fubmitteretur: vt ipfe ple

[ocr errors]
[ocr errors]

(a) Apud Péterfi conciliorum Hung, parte II. pag

na totius negotii, ac perfonarum, ad munus epifcopale promouendarum notitia habita, pro gregis dominici commodo de illis, fi idonei per examén, feu per inquifitionem factam reperti fuerint, ecclefiis poffit vtilius prouidere. Non minoris cenfus fuit alterum, quo cleri Hun garici teftandi libertati confuluit Ferdinandus II. cuius haec fuit occafio. Dudum iam immortalis memoriae Ferdinandus I. imperator diploma ediderat, quo ecclefiafticis omnibus de rebus frugalitate, parfimoniaque fua com paratis liberam concefferat difponendi facultatem verum iniquitate temporum, et regiorum quaeftorum auaritia non raro euenerat, vt demortuorum ecclefiafticorum facultates, legitimo licet teftamento prouifae, in aerari, um regium inferrentur: cuius rei exemplum ante omnium ora, oculosque, Pofonii A. 1624. renouatum fuit; cum enim Thomas 1624 Balásfi Boffnenfis epifcopus, et collegiatae ecclefiae Pofonienfis praepofitus diem fuum obiiffet, adeo eius fubftantiam omnem auare quaeftor regius diripi curauit, vt cum ni. hil humando decenter cadaueri relictum effet, illud triduo integro infepultum jacuerit (a). Indigne eam agendi rationem tulere magnates non minus, atque praelati Pofonii tum agentes, grauiterque de ea caefari funt conquefti. Commodum generalia regni comitia in annum infequentem 1625. Sopronium in- 1625

(a) Kazi Hiftor. Hung. lib. III. pag. 219.

7

dicta fuere quorum opportunitate cum quaeftoris regii rapacitas propalam grauibus verbis exaggerata fuiffet, Ferdinandus illegitimis idmodi rapinis aerarium fuum locupletari nolens, durante adhuc generali regni conuentu, folenne diploma edidit, quo fimul priftinam libere teftandi facultatem ecclefiaftico ordini confirmauit, fimul autem decedentium ab inteftato ecclefiafticorum facultates diuidendi modum, et rationem ac curate defcripfit. Decreuit quippe, vt ante omnia funus decenti pompa perageretur, atque tum aliquid pro piacularibus miffae facrificiis, atque eleemofynis erogaretur: li bri omnes per demortuum epifcopum relicti capitulo cederent, vt inde bibliotheca, praecipuum promouendae literaturae adiumentum, erigeretur, eiusdem dioecefeos cleri vfibus deferuitura. Quodfi quid praeterea fubftantiae fupereffet, conflata inde pecunia partim in iunioris cleri feminarium, partim in ege. Forum parochorum fubfidium conuerteretur, ac demum aliquid ad finitima Turcis fortali tia communienda deputaretur. Diploma hoc aeterna ad pofteros memoria dignum die XI. 1625 Decembris A. 1625.editum, fignatumque (a),

vix dictu eft, quantum vniuerfo ecclefiaftie co ordini laetitiae attulerit, certe plurimis deinceps ftimulo fuit, vt pia frugalitate aliquid per vitam omnem facultatum colligere fatagerent, quas, etfi forte ab inteftato dece

(a) Ibidem pag. 249.

« PreviousContinue »