Page images
PDF
EPUB

mitia imperari, augeri, minuiue ea aetate folebat (a). Vt porro ad praefidia munienda, apparatuque omni prouidenda eo plus herui adeffet, placuit decerni, vt non ignobiles folum, verum etiam praelati, barones, ac nobiles, cum fruges, vinaque fua quae. ftus faciendi gratia e regno educunt, tricefimam dependant in memoratum finem cons uertendam (b). Cum ad rectam rei bellicae in Hungaria conftitutionem vtile videretur vt confilio bellico eadem optimo conftaret: introductum, vt ad idem confilium aulicum gemini ex Hungaris confiliarii adfcifceren tur (c). Et quia ordines regni fua interef fe putabant, cunctorum, quae cum Turcis caefar agebat, certam habere notitiam, ftatútum, ve Germano ad portam Ottomannicam oratori, aut internuncio collega Hungarus adiungeretur (d), ac iftud quidem potiffimum clam vrgebant Tranffiluaniae prin cipes: ad quorum fecuritatem pertinebat, nil eorum, quae inter Viennenfem, Bizan tinamue aulam fecreto interdum tractabantur, ignorare, quo fic Auftriacae domus confilia tempeftiue poffent euertere. Ex aduerfo ne pax operofe cum Turcis confeeta, patriaeque admodum neceffaria quorumdam cupiditate, auaritia, aut leuitate ab.

(a) Decret. IV. art. 5.

(b) Decret. I. art. 49, decret. II. art. 27. (c) Decret. HI. art. 8.

(4) Decret, HI, art. 7. decret. IV, art. 50.

rumperetur, graues poenae dictatae illis, qui diriones, fubditosue Turcarum hoftili modo inuadere auderent (a).. Cum Hungari exiftimarent exteros rerum, iuriumque Hungaricorum haud fatis,gnaros, minus idonea caefari confilia fuggerere, renouata vetus con ftitutio, vt caefar negotia Hungarica non alio canale, quam per cancellarium Hunga. ricum cognofceret, eidemque immediate refponfa redderet (b). Illud quoque cautum, ne donationalibus literis regiis claufulae quaedam recentiore aeuo introduci coeptae, ac olim incognitae, infererentur, quaeque literae tales ellent, nullum in iudiciis robur obtinerent (c). Quia ab accurata, fidelique comitatuum adminiftratione recta vniuerfi corporis gubernatio, patriaeque felicitas fuapte confequitur, grauiter prohibitum, ne, fupremi comitis honor aut minorennibus, aut talibus, qui in credito fuae moderationi comitatu nulla bona poffiderent, confe ratur, quod ab illorum imbecilli aerate, ab horum autem necellaria fere a comitatu fuo abfentia merito aliquid detrimenti refpublica poffit pertimefcere (d). Pluribus regni locis in vfum deduci coeperat, vt nobiles illi, qui ex praelatorum, aut magnatum donatione aliquid terrarum, praediorumue in

[merged small][ocr errors][merged small]

tra eorumdem dominii ambitum poffidebant, in caufis fuis fedis dominalis tribunali fubiicerentur, atque coram eodem literas, iura poffeffionis fuae continentes, exhibere coge rentur: quaeftio haec ad generalia regni comitia delata, ac plus fimplici vice agitata, ita demum decifa fuit, vt idmodi nobiles a mecaenatum fuorum iudicatu exempti, eodem cum ceteris regni nobilibus foro deinceps gauderent (a). Quo exaggerata calamitofis illis temporibus foenerandi licentia coerceretur, publica conftitutione fancitum, ne is, qui pecuniam fuam ad cenfum locaffet, plus hoc nomine, quam VI. a centum aufit percipere (b). Praeter oftiarium V. florenorum tributum ad triennium folummodo per ordi nes regni decretum, nouum centum denariórum a fingulis portis vectigal eum in finem ftabilitum fuit, vt LXXV. denarii facrae coronae conferuatoribus, cuftodibusue cederent, refiduum autem in legatorum, commiffariorumque ftipendia conuerterentur (c). Cum libera, regiaqué ciuitas Tyrnauienfis, hofpitantibus apud fe canonicis Strigonienfibus haud fatis fe fauentem praeberet, publica lege decretum, vt capitulo Strigonienfi liceret octo aedes in canonicorum vfum ibidem coemere, quae a taxis regiis effent eximiae,

1

[ocr errors]

(a) Decret. I art. 2.decret. II art. 22.decret. IV,art 48. (b) Decret. II. art. 144.

(<) Decret, L, art, 5. decret, ¡V art. 15,

eximiae, immunitate dimidii feculi fpatio du ratura: quodfi autem ad priftinam fedem fuam capitulum interea rediret, aedes illae a canonicis relictae, perfoluto prius pretio, ad fifcum ciuitatis deuoluerentur (a). Quo praelatorum, quorum potior pars bonorum fub Turcico gemebat iugo, egestas fubleuaretur, communi comitiorum nomine oratus fuit caefar, vt Romanum pontificem pro annatarum relaxatione interpellaret (b). Haec fere funt praecipua ex illis, quae ad ciuilem tegni adminiftrationem fub Ferdinando III. conftituta legimus, quae enim ad rem reli gionis pertinebant, iam alibi fuo loco explicuimus.

§. VII.

Rákotzianae domus apud Tranfiluanos imperantis viciffitudines,

Ende a pace cum fenioreRákotzioTranffiluaniae principe conclufa, nil deinceps fiue cum Hungaris, fiue cum Tranffiluanis negotii habuit caefar: etfi enim atrox illa tempeftas, quae Rakotziam domum e fummo fortunae apice praecipitem egerat, viuente adhuc Ferdinando III. cogi

(a) Décret. I. art, 36.
(b) Decret 111. art, 87,

PALMA P. II,

[ocr errors]

coepit, non tamen prius, quam ab huius obitu defaeuiit. Iuuat rei, quae grauiflimis in Tranffiluania, et Hungaria viciffitudini bus fub Leopoldo rege poftea occafionem dederat, initia, caufasque paulo diligentius hic loci exponere. Chriftina regina Sueciae 1655 abdicata A. 1655. fponte corona, heredem regni, fuccefforemque inftituit Carolum Guftauum e domo Bipontina comitem palatinum Rheni: cui fucceffioni cum Ioannes Cafimirus rex Poloniae, ftirpis lagellonicae vltimus, per legatum fuum folenni ritu interceffiffet, ac vna ad fua in Sueciam iura pro viribus fuftentanda et titulis, et infignibus regis Sueciae vteretur: Carolus Guftauus ad vindicandam eam iurium fuorum vfurpationem armis aemulum appetere conftituit.Quamuis autem Ioannes Cafimirus ob rempublicam Polonicam peffime tum comparatam,miffis oratoribus, pacem vltra obtulerit, Carolus nihilominus a belli propofito dimoueri fe minime pallus fuit tum propterea, quod illuftribus victoriis, quas de Polonis fe relaturum fperabat, fub ipfa regni initia inclarefcere, vicinisque principibus formidabilem fe reddere cuperet, tum vero vt Suecos fub femineo Chriftinae reginae imperio a bellicis ftudiis defuetos, excuffo otio ad armorum tractationem iterum traduceret. Coeptum laetiflimo vbiuis cum fucceffu bellum, vt eo certius, celeriusque conficeret Carolus, Georgium Rákotzium iu1648 niorem, qui patri fuo A. 1648. demortuo in Tranffiluaniae principatu fuccefferat, ad ineundam fecum armorum contra Polonum focietatem inuitauit, pollicitus illi fe mino

« PreviousContinue »