carum progreffionibus frenum obiici poffet: atque hinc duos inter praeclaros duces, fed indole, voluntateque differentes, grauis exorta fuit fimultas, quae in caufa fuit, ve toto eo anno nil praeclare contra Turcas actum fuerit. Montecuculus enim Chriftianarum copiarum paucitati diffifus, firmiffime conftituerat omnem decretorii certaminis occafionem deuitare: vt adeo quoties vezirius caftra promouit, ille pedem referret: ynde factum, vt Chriftianis fenfim retroce dentibus, vezirius nullam fibi pugnae co piam offerri aegre ferens, ne tota eius anni expeditione nihil egilfe videretur, Érfek. Vi uarinum exeunte iam aeftate oppugnare fit. aggreffus; diu Adamus Forgats loci gubernator hoftium conatus lufit, at poftquam proftratis continua machinarum bellicarum verberatione moenibus, oppugnationem non pof fe diutius tolerari vidit, vt fe fuosque principi, patriaeque feruaret, habito prius militari ducum confilio, deditionem fecit: praeter vfitatum Turcarum morem deditionis conditiones per vezirium fideliter obferuatae impletaeque funt: qui infuper examinatis diligenter moenium, murorumque ruinis, honorificum Forgatsio, ceterisque ducibus id petentibus teftimonium praebuit, locum illum nulla amplius vi, aut arte potuiffe defendi: atque hoc vezirii teftimonium tanti fuit a pud confilii bellici tribunal, vt eiusdem fententia ab omni proditionis fufpicione et Forgatsi us, et ceteri abfoluerentur. Opportuniflimi ius praefidii iacturam cumulauere plures ad

huc minoris cenfus arces, per Turcas occupatae, tum vero fatalis eorumdem in fuperiorem Hungariam, Morauiam item ac Silefiam procurfio, per quam XL. millia Chriftianorum in captiuitatem funt abducta.

Anno infequente 1664. aucto Chriftianorum 1664 exercitu, bellum laetiore fucceffu adminiftra tum fuit: nam praeter pecuniaria ab Alexan dro VII. P. Italiae principibus, et a rege Hifpaniae fubfidia tempeftiue Viennam fubmiffa, V. mille e Gallia, florentiffimae item copiae a R. imperii ordinibus ad Chriftianorum finium defenfionem deftinatae,appulerant, noua denique tironum fupplementa in ditionibus Germanicis fuerant collecta: quibus Hungari equites, peditesque maiore, quam antea nuniero, per palatinum exciti accefferes e quibus omnibus tantus hiberno tempore conflatus fuit exercitus, vt non fuftinendo folum Turcarum impetui, verum etiam vezirio ipfi debellando par videretur. Caefar praeterea pro ea, quam in Nicolai Zrinii militari prudentia, fortitudine, ac perpetua comite fortuna collocatam habebat, fiducia, clariffimo viro poteftatem fecerat, voluntarias legiones fibi autorandi, iisdemque pro X

arbitrio fuo rem agendi. Atque ab hoc expeditioni maxima nominis Chriftiani gloria, et commodo initium datum fuit: Zrinii aufpiciis multae arces, et fortalitia cum in Hungaria, tum vero in Croatia Turcis funt erepta, celeberrimus item ille pons ad Effekinum magno fumtu erectus, traducendisque in Hungariam quauis anni tempeftate hoftilibus copiis, atque apparatui bellico peridoneus, paucarum horarum fpatio in cineres eft redactus; longus forem, fi heroica Ni colai Zrinii facinora bello hoc edita vel ftrictim recenferem: ad quae vberius cognofcendaropenae erit pretium vel domefticos. fcriptores infpicere (a). Ber alios etiam caelarearum copiarum ductores praeclare non vna vice triumphatum fuit. Verunii hoc etiam anhorMontecuculum inter, ac Zrinium diffi dra recmduerunt. Excitarat hic paucis abhinc annis in Murae fluminis ripa mullimentum, Neo Zrinium appellatum,cohibentis Turcarum in Styriam praefertim procurfionibus perquam neceffarium in quo oppugnando cum vezirius Germanico non minus, quam Hungarico exercitus infpectante operam fat diu lufiffet: Zrinius, et qui eum fequebantur militares du ces,vifa loci ad pugnam profpere ineundam opportunitate,orabant Montecuculum, vt decretorio certamine vezirjum aggrederetur, profligatumque a tentando vlterius in Hungariam

(d) Vide, fi placet, Franciféi Kazi historiam Hung, et Nicolai Schmitt hiftoriam Bizantinam,

ingreffu auerteret. Montecuculus, quemadmodum communis omnium eius aetatis opinio ferebat, tacita aemulatione ductus, pulcherrimamque eo praelio inclarefcendi occafionem Zrinio fubtracturus, non modo con. gredi abnuit, verum etiam, quo fe ab importunis eius poftulatis ocyus expediret, praefidiariis omnibus in caftra redire iuffis, Neo-Zrinium ante oculos fui conditoris fup pofitis ignibus incendi curauit, atque mox totum exercitum in Hungariae interiora re duxit. Vix dictu eft, quam acerbe id tule rit loci conditor Zrinius. Certe propalam in pleno ducum confeffu ignauiam Monteeuculo paulo. acrioribus.. verbis exprobraffe non contentus, eo vindictae fe abripifiuit, vt quamuis promptuaria bellicatopti, me prouifa haberet, fame laborare incipientibus Montecuculi copiis annonams aliquo tempore denegarit; vnde is accufandi occa fionem nactus, adeo atris coloribus. Nicola-: um Zrinium apud aulam caefaream depinxe rat, vt hic Leopoldi caefaris antea fibi ami ciffimi gratiae iacturam, quam ex eoidie paf fus erat, nulla amplius arce, vel facinore potuerit reparare: contracta hinc animi.ae. gritudine, domum: fubinde reuerfos Zrinius, non diu fuperftes, indigna heroibus morce, venandum inter ab apro caefus, annou infe, quente occubuit. Vter e binis his ducibus": militaris quidem fcientiae peritiffimis, fed indole, pugnandique ratione differentibus, alteri aetate illa praeferendus fuerit, arduum eft, definire: Zrinius, vt erat praeferui-:

do ingenio, orii, moraeque omnis impa tiens, Turcas fere femper ex improuifo, maximo etiam cum periculo aggredi fole bat, victisque femel nullum refpirandi in.. dulgebar, fpatium: modica ad haec cum mili. tum delectorum manu validiffimas etiam Turcarum copias profligare, plurimaque eorum fortalitia ftratagemate potius, quam vi aperta expugnare inimore habebat, quodque belliducibus cumprimis optandum eft, ea femper, et vbique vfus erat fortuna, Ivt, quidquid aggreffus fuit, profpere perficeret: neque vlla vnquam e praelio nifi victor lexcederet. Montecuculus autem etfi tum Tur carum pugnandi moris nondum fatis gnarus, cautior, quam fortior videbatur, multis ni hilominus poftea victoriis nomen fuum immortalitati confecrauit: quin etiam eadem adhuc aeftate, ad S. Gothardum calendis Augufti cum vezirio congreffus, infignem reportauit triumphum, XVI. ianitsarorum potiffimum millibus in praelii loco caefis, centum quadraginta vexilla, caftra, et impedimenta omnia victoribus ceffere. Montecuculus accis Deo victoriarum largitori gratiis, ne fortunam fato aliquo corrumperet, caftris opportuno loco pofitis, ab infectandis porro hoftibus, victoriaque profequenda. abftinuit. At vezirius militiae Turcicae flore ea clade amiffo confternatus, grauioraque mala adhuc, fi Chriftiani bello infifterent, pertimefcens, vt fe a fuga collegit, de of ferenda caefari pace cum purpuratis delibe rationem habuit, paucisque poft diebus, Mon