Page images
PDF
EPUB

1

S. X.

Hungarorum querimoniae.

Noua hinc rurfus murmura, nouae in ani mis Hungarorum fufpiciones exortae funt. Acerbe propalam querebantur, populares fuos, vt exteris locum facerent, a praefidiorum praefectura, et militiae muneribus, tamquam inhabiles, remoueri, confiniarias co pias maiori ex parte dimiffas, omnem denique Hungaris arma tractandi occafionem adimi: hac arte exftingui in generofae gentis animis veterem illam indolem, virtutemque. bellicam, in folis iam exteris copiis, quas vi conftitutionum patriarum dudum e regno educi oportebat, fpem omnem falutis collocari a caefare, ab his vbique difperfis, quafi captiuam teneri Hungariam, ac fingulorum dicta, factaque curiofe obferuari. Conce ptum eapropter dolorem exafperabat quorumdam militarium praefectorum paulo arrogan tior, afperiorque agendi ratio, qui honora tos etiam viros, interdum fibi aduerfantes. conuitiis, laceffere, perfidiae in caefarem, perduellionisque accufare non dubitabant. Hue accedebat gregarii militis praefectorum fuorum exemplis, et impunitatis fpe animata licentia, praefertim cum ftata ftipendia longiori tempore praeftolari cogebantur. Haec, et his fimilia, vbi ad caefarem perlata funt, vt aliquid aegris indulgeret, com plures ex Hungaris, quorum in fe fides, et virtus magis confpicua erat, remotis exteris,

ad

[ocr errors]

ad aliquot locorum praefecturas partim fuprema,partim vicaria cum poteftate admouit: vt tamen turbatis iam domi rebus, multorumque animis in fide nutantibus, exteras copias e regno eliminaret induci numquam potuit, feuera nihilominus ad duces, legionumque tribunos mandata dedit, vt ab inferendis iniuriis fuos cohiberent: fed haec numquam religiofe ita, vt caefar optabat, obferuata funt, quod faepiffime ducibus deeffent ftipendia, militi numeranda, quo tempore, ne a fignis difcederent, conniuendum nonnihil fuit. Atque hinc in immenfum creuit militis exteri odi um, vt iam communis caufae fpeciem referret. Communibus his murmuribus cumulum addiderunt proteftantium querimoniae, apertis, vt alibi meminimus, fcholis Catholicis, aucto curionum facrorum, et religioforum vi rorum numero, per públicos, priuatosque congreffus, per conciones, expeditionesque apoftolicas,multae illuftres familiae ad Catholica facra rediere (a), plura templa, praefertim in fa

(a) Magnam fub ea tempora ad Catholicorum caftra acceffionem fieri oportuiffe patet ex Georgii Szeleptsenyi Strigonienfis archiepifcopi literis ad Fran cifcum Lany canonicum Strigonienfem, Romae tum agentein, A. 1675. datis; fic enim fcribit: Qua tuor annorum interuallo, in vno fanctioris meae dioecefis Strigonienfis tractu, iria fupra fexaginta bominum millia varie errantia, ad gregem Chrifti femet adiunxere. Apud el. Schmitt Strigon, archiepifcoporum parte II. 159.

[merged small][ocr errors]

crae coronae bonis fita, caefaris autoritate plura dominorum terreftrium voluntate interea temporis proteftantibus funt erepta, non paucas fcholarum, aut templorum fundationes proteftantibus olim factas, fundatorum nepotes, Catholica facra amplexi, fcholis, parochiisque Catholicis addixerant, id quod nominatim a Sopbia Báthori, Georgii II. Rákotzii Tranffiluaniae principis vidua Catholica factum, poftquam vnicum filium Francifcum I. ad Catholicam religionem traduxit. Hic cum effet gentis Hungaricae ftatus, complures conuentus variis locis, ac temporibus habiti, multae inftitutae deliberationes, miffi etiam interdum ad caefarem nuncii, aut libelli fupplices, praeter alia plurima, militem exterum velut incolis grauem e regno educi, priftinas item praerogatiuas et priuilegia integre fibi reftitui flagitantes. At caefar in propofito firmus, procraftinatione aliquamdiu vfus, aperte demum falua fua, regnique fecuritate negauit, fe illorum querimoniis fubfcribere aut velle, aut poffe.

§. XI.

Caefar feditionem tempeftiue opprimit.

His fere de caufis glifcebat diu fub cinere ignis, cui nouum idemtidem affundebatur oleum propterea, quod caefar é militarium praefectorum, et multorum fibi fauentium

relatione de minus fincera Hungarorum in fe voluntare confirmatus, ipfe pariter com. plura indignantis, alienatique animi ediderit argumenta: parcius iam rariusque Hungaros etiam in negotiis Hungaricis ad confilium admittebat, foliusque fere minifterii Germanici opera in gubernanda Hungaria vtebatur, inde euenit, vt plurima veteribus gentis moribus, priuilegiisque aduerfantia mandata ederentur, quae Hungari, antiqui moris, inftitutique vítra modum obferuantes, exequi detrectabant: tale illud erat, cum caefar Hungaris praecepit, vt tributa, militum exterorum ftipendiis deferuitura, per vniuerfum regnum penderentur, annonaque communibus fumtibus iisdem a regnicolis praeberetur. Primores regni crebra clam inuicem inibant confilia, quibus caefarem a coepta fecum agendi ratione abftractum ad moribus, legibusque fuis conformem gubernandi formam permouerent. Primum omnium valetudinis curandae praetextu in balneis Trentinienfibus conuenere Francisco Velfelényio palatino autore, Catholici non minus, quam acatholici regni primores, primamque rerum ab fe agendarum ideam communi confilio defcripferunt, paulo liberius, atque fecurius deliberationes fuas A. 1667. profecuti funt 1667 Neofolii, quo caefare nil finiftri ominante iudiciorum ex lege celebrandorum caufa quam maximo numero confluxerant. Huius generis clandeftini conuentus, crebrumque inter primores literarum commercium perdurauit ad annum vfque 1670. quo demum 1670

coniuratio omnis tempeftiue detecta fuit. Veffelényius palatinus, cuius praecipua toto eo negotio fuit autoritas, hunc coniurationis ad exitum perducendae modum, rationemque defcripferat, vt libellus fupplex cuncta, quae contra leges, praerogatiuas, et confuetudines gentis per aulae adminiftros acta erant complexus caefari communi omnium regni ordinum nomine porrigeretur, idemque omni cum fubmiffione, ac reuerentia oraretur, vt indicto generali regni conuentu querimonias exaudire, atque illis ex legum patriarum praefcripto pro aequitate fua quantocyus fatisfacere in animum fuum induceret. Quodfi femel, ac iterum interpellatus malis · remedium adferre detrectaret, tum enim vero ad arma confugerent. Quem in finem locupletiores quique clam militem confcribere, armisque inftruere coeperunt, cumque a caefareis ducibus eapropter admonerentur, non alia de caufa id fe facere refpondebant, quam, vt fe fuosque fubditos a Turcarum populationibus propriis viribus defenderent. Fides aliquamdiu habita fuit excufationi, verum non multo poft coniuratio tota patuit, praefertim poftquam mortuo Vef felényio arx eius Muranyia in caefaris potefta tem venit, in qua coniuratorum literae omnes ad Veffelényium datae, eiusdem refponfa, ac tota denique coniurationis ratio funt. detecta. Nec mora, coniuratorum plurimi variis locis intercepti, quaeftionibus fuere fubiecti, alii ex his, vt Franciscus de Nádasd, Petrus de Zrinio, et Chriftophorus de

« PreviousContinue »