Frangepanibus fupplicium fubiere, alii, qui imminens fibi difcrimen declinaturi folum verterant, cum citati non comparerent, bonorum publicatione, et infamia notati funt. Non pauci tamen amicorum interuentu gratiam ab irato caefare impetrarunt, atque hos inter fuit Franciscus I. Rákótzi, qui vitae, bonorumque gratiam matris fuae Sophiae Báthori apud caefarem meritis, precibusque debuit, multo tamen aere in coniurationis poenam mulctatus fuit, quod caefar ad inftauranda vrbis Caffouienfis moenia iuffit conuerti.

S. XII.

Regiminis Hungarici forma innouatur.

Compreffa, vel fopita potius feditione XXX. millia militum Germanorum in Hungariam infudit caefar, per quos non modo ciuitates, et fortalitia omnia, verum etiam priuatorum dynaftarum arces, et caftella, quae fpeciem aliquam munimenti referebant, occupari iuffit, tributa ad haec toti regno imperauit, eorumdem ftipendiis deferuitura. Iuuat praecipuam decreti caefarei die XXI. Martii anno 1671. Viennae editi partem huc 1671 transferre, fic autem habet: Leopoldus &c. Per victoriofa arma noftra caefareo regia, nefandam compreffimus rebellionem, cui

"

praecipuae coronae Hungaricae columnae implicatae ceteros etiam ftatus ad idem feelus concitarunt, vt loca milite noftro munita aggredi, et militi ad fopiendos motus millo fe fe obiicere praefumerent, atque adeo in partem, autoritatemque maieftatis noftrae inuolarent, vtpote poteftatem ,, armorum, exactionum, feu contributionum, conuocationem conuenticulorum, ac alia id ,,genus temere vfurpando militem condu,, cere, aeraria noftra fpoliare, prouincias. excurfionibus inuadere pararent,

"

(

mi.

liti itidem noftro, cui cuftodiam regni commifimus, neceffaria ad victum media ,, denegarunt. eapropter vi abfolutae poteftatis, et dominii noftri, mandauimus contributionum ad militem intertenendum ,, repartitionem fieri, experimentum factu ri, an qui adeo grauiter in nos delique,, runt, illi tamen hoc obedientiae fpecimine, debitum penfare cupiant: illi vero, qui in fide Deo, et nobis debita perfeuera,, runt, vlterius quoque eiusdem fint daturi documentum. Haec ex plenitudine abfolutae regiae poteftatis mandamus, et inbemus ne contra innatam nobis clementiam afperioribus remediis aduerfus refractarios vti cogamur,,. Seuero huic edicto aliquamdiu interceffere Hungari, por- & rectisque variis libellis fupplicibus irati caefaris animum flectere funt conati: verum cum is nullis precibus, aut rationum momentis a propofito dimoueri vellet, viderentque praeterea ab extero milite fe fe vn

99

dique obfeffos teneri, ad extremum fummi imperantis voluntati paruerunt. Tricena militum exterorum millia per omnes regni par tes difperfa ad continendos in officio fubditos minime fuffectura videbantur, aulae caefareae miniftris, nifi ipfa regiminis Hunga rici forma penitus immutaretur. Principio id agebatur, vt Hungaria in plures prouincias diuifa, ordinis Teutonici equitum fidei, ac moderationi crederetur, qui opportunis in ftationibus copiofo cum milite conftituti, publicae tranquillitati, fecuritatique inuigi farent. Verum non deerant ex ipfis aulae Viennenfis adminiftris, qui id confilii caefari diffuadebant, Hungarorum quoque primores nonnulli, qui intemeratam ad eum diem fidem caefari feruauerant, ac ob id magna apud eum pollebant gratia, inexfpectatam hanc reram Hungaricarum conuerfionem et voce, et fcripto deprecati funt (a). Ceffit denique plurium precibus Leopoldus, certus tamen nouam regiminis formam in regnum introducere, ante omnia palatini dignitatem in perpetuum abolere decreuit, aliorum quoque regni baronatuum, ac fupremorum magiftratuum autoritatem, et iurisdictionem arctioribus circumferipfit limitibus. Militiae ex aduerfo ducibus, atque praefectis, fortalitiorumque capitaneis paulo plus, etiam in

(a) Lege, fi placet, Pauli Szétsényi Colocenfis archi epifcopi literas ad Leopoldum caefarem datas apud Kazi Hiftor, Hung, Tom. III. lib. X. pag. 103

ciuilem regni adminiftrationem iuris, et po teftatis conceffit, vt adeo hi cum alias, tum vero, fiquis de feditiofis confiliis accufabatur, tribunalibus aut affifterent, aut etiam praefiderent, nec quidquam iis ignaris, aut inconfultis in regno agi poffet. Denique Georgium Szeleptsényium regni primatem, Strigonienfem archiepifcopum, quem ali quamdiu confiliis fuis contrarium fenferat, locumtenentis regii dignitate, quam ab an. 1658 no 1668, cum laude gefferat, iuffit decede

re, totique regno fuprema cum poteftate die 1673 XXII. Martii anno 1673. gubernatorem praefecit Ioannem Cafparem Ambringen S. R. I. principem, ord. Teutonici magiftrum (a), Hunc Pofonii fedem figere. Hungarosque deinceps moderari iuffit, addito illi copiofo fenatu ex Hungaris, Germanisque conflato quorum confiliis in rerum Hungaricarum adminiftratione vteretur. Geflit ille gubernatoris magiftratum triennio non integro, ob afperam cum quibusuis agendi rationem, to ti genti admodum inuifus: id enim in quoti dianis de republica confultationibus familiare habebat, vt fiqui, etiam conftante in caefarem fide confpicui, illius opinioni non fatis quandoque rerum, temporumue rationibus accommodatae aduerfarentur, continuo eos propalam in fenatu, caefari perduelles pronunciare non erubuerit. Vnde id mali fecutum fuit, vt plerique fenatores regii, ne

(4) Ibidem pag. 149.

tam acerba cenfura per gubernatorem feriri poffent, pertinaciter filerent, ac, quidquid illi collibuiffet, perferri finerent. Quo tempore per gubernatorem, rerum Hungaricarum non fatis peritum, quaedam acta, im. perataque funt, quae caefar ipfe tamquam reipublicae non fatis accommodata improbare, atque etiam retractare debuit. Quapropter cum vehementer abs fe alienatos fenatus regii affefforum animos in vultu eorumdem quotidie legeret, atque diutius ferre non poffet, veniam e gubernatoris magiftratu, et Hungaria ipfa difcedendi a caelare petiit, ac etiam anno 1675. impetrauit, id quod Leo- 1675 poldus eo libentius admifit, quod gubernatoris officium vfque adeo toti genti inuifum euafiffe intellexerat, vt noua iterum feditio praefertim in vicinis Tranfiluaniae, Poloniaeque comitatibus in apertum eruperit, legationesque in Poloniam, ac praefertim in Galliam ad Ludouicum XIV. miffae fuerint, quibus fuppetias fibi ad excutiendum Leopol di iugum tempeftiue fubmitti coniurati flagitabant. Ac reapfe Ludouicus XIV. cupide eam auguftae domui Auftriacae nocendi opportunitatem arripuit, ac non modo pecuniae, militum, quoue maxime opus erat coniuratis, militiae peritorum ducum auxilia addixit, verum etiam pollicitus fuit, fe Ioannem Sobiefzki Poloniae regem eorumdem partibus conciliaturum. Haec cum agitari caefar intellexiffet, ne fe difficili bel. lo domi, forisque implicaret, aliquid de fummo iure remittendum putauit. Quapro.