regis, ac fratris appellatione cohonestarent, communes haberent amicos, et hoftes, inutuisque fe fe viribus tuerentur. Ioannes vi. eiflim ab initis contra Austriacos cum Solimanno foederibus recederet, Budam cum dimidia Hungaria, et parcibus Trandiluanis vita comice poflideret, coronalia bona, prouentusque regii camerarum ex aequo inter vtrumque regem diuiderentur : '

mortuo deni. que Joanne , vniuersum regnum ad Ferdinan. dum fine mora rediret , fi is moriens viduam reliquisset , haec patrimonio mariti, doteque sua contenta viueret : filio ex coniugio hoc forte superstiti , eiusue pofteris nullum ad coronem Hungariae ius ellet , nili sublata penitus domo Austriaca : huic nihilominus coniux darecur Ferdinandi filiarum aliqua, paterna item bona omnia, cum Scepufii du. cis titulo , ad heredes masculos tranltura; fi absque fobole filius obiret, de dimidio patri. monio illi teftari liceret , dimidium ad aerarium regium deuolueretur. Haec fere ad reges ipfiss, reliqua ad communeni Hungariae tranquillitatem, et salutem pertinebant. V. nus toti regno praeelset platinus, communibus vttiusque partis comitiorum fuffragiis eligendu:3, ceteros regni baronatus reges fin. guli apud se pro arbitrio crearent. Illi, qui magiftratus regni; praesertim aerarium regium cum fraude adminiftraffe deprehenfi ellent, ab alterutro rege cicari, damnariue poflint, bona intestini belli tempore iniuste occupacat suis redderentur dominis, deinceps autem nefas effet, ciuitates, ditionesque leu

vi, feu dolo fibi mutuo eripere. Denique Ioannes Turcarum vindictam pertimefcens, negauit se puncta pacis huius promulgatutum , aut Solimannum aperte pro hoste declaraturum , quam poftquam Ferdinandus eo Dumero, et apparatu exercitum collegerit, qui suis cum copiis coniunctus par videatur frangendae Turcarum potentiae: id quia Ferdinandus ob exhaustas Hungariae vires , et Germaniae religionis causa dissensiones prae. ftare tum non potuit, Zápolya male fibi a Solimanno metuens a pace, vt conuentuin fuit, promulganda ad obitum vsque abstinuit. Haec copiofius hic explicanda erant, vt clare intelligeretur iam nunc, quam inique actum fit ab illis proceribus, qui mortuo Zápolya, filium eius Ioannem Sigismundum regem eli. gere, ac Ferdinandum ab Hungariae totius occupatione excludere non libi religioni duxerunt, triftissimarum, quae Hungariam duobus

prope seculis poftea afflixerunt, calami. tatum autores.

Ceterum vtiliffima fuit ea concordia toti reipublicae Hungaricae: cae. dibus enim, et rapinis mutuis feuere interdictis, finguli fub illius, qui fibi forte obtigerat , regis imperio vitae, rerumque suarum fecuri respirare coeperant. Religio eciam poftliminio quasi reuixit , quod tum demum episcopi á regibus nominati, vacantium inde a clade Mohatsiana ecclefiarum poffeflionem tuto adierint, cum prius plerosque e. piscopatus profani homines, vt diximus, vsurpauerint.

Ioannis regis connubium, et obitus. Optatiffima hac pace in folio Hungarico stabilitum Ioannem regem ad ineundum connue bium hortabantur ii, qui Ferdinandi pofteros, vniuersamque domum Auftriacam a regno exclufam voluere, iamque tum praeuidebant, quanta lucra in communi perturbatione collecturi ellent, fi Ioannes herede augeretur. Quorum confiliis victas demum ille dedit manus, fponfamque fibi delegit Isabellam, Sigismundi Poloniarum regis ex Bonna Sfortia fi. liam. Inscriptae illi sunt dotis nomine in. numerge arces, ac. civitates Hungariae pro CXL, millibus aureorum cautionem daturae;

(a) pactis nuptialibus folenni ritu terminatis, 1539 fponfa regia A. C. 1539. in Hungariam de

ducta, ac ex ritu ecclesiae Catholicae Ioan-
ni copulata, die XVI. Februarii dominica
quinquagefimae, reginarum more Albaeregiae
coronata fuit : quae coniunctio etli Ferdinan-
do futurorum malorum quafi praesago vehe-
menter displicebat, vt tamen amicum fe 10-
anni oftenderet, Casparem Seredi ad cohone-
standam eam folennitatem Albamregiam le-
gatum miserat. Ceterum Ioannes haud diu
iuuenis sponsae amoribus fruitus fuit: cum
enim negotiorum publicorum caufa in Trans-

siluaniam A. 1540, difceffiffet, lethalem fibi 1540 confciuit morbum , quo lente contabefcens, postquam de Ioanne Sigismundo filio Budae die VII. Iulii in lucem edito nuncium acce. pisset , fiue ob laetitiae magnitudinem, fiue alia de caufa aucta vi morbi, die XXVII. ejusdem menfis Szászsebesini viuere defiit. Corpus Albamregiam subinde traductum, magna cum pompa regum tumulo illatum fuit sed quod quinquennio poft per Turcas effoffum, ac per fummam inhumanitatem propalani abiectum, fepulturae deinceps honore caa ruit(a). Erat Ioannes de Zápolya post Samuelem, et Matbiam Coruinum tertius, qui e magnatum regni ordine ad regiam apud Hungaros dignitatem eluctatus fuit: nec ingenio, nec consilii vi, nec animi fortitudine, nec ceteris denique fummo iis temporuin ra. tionibus in Hungaria imperanti necessariis dotibus praeditus: vt adeo, fi etiam Ferdinan. dus integrum illi a morte Ludouici II. regis regnum reliquisset, numquam cum laude, eç fubditorum commodo imperaturus fuisset : quod paucis illis annis fceptrum retinuerit, id non tam illius prudentiae, quam Turcarum viribus, et Georgii Martinusii adminiftri sui confiliis adfcribendum eft. Fatali fua cum Turcis focietate, calamitatum omnium, quae deinceps rupto quasi aggere per bina prope secula Hungariam afflixerunt, reum se

fecit: primus icem Transsiluaniae ab Hunga-
ris separandae occasionem dedit. Catholicae
religioni , in qua a teneris institutus erat,
ad obitum vsque addictus vixit.

.

S. XI.

Ioannis vltima voluntas, peffimaque tutorum

confilia.
Exftincto Ioanne, vil fiue Ferdinando , feu
patriae accessit commodi : cum vterum iam
gerere fenfiflet reginam, Martinusii , alio-

rumue domus Austriacae inimicorum confilio 1540 inductus in comitiis aeftate A. C. 1540. Tor

dae in Transfiluania celebratis, communi con•
sensu perferri curauit, vt repudiata societa-
te Auftriaca, porro etiam vetera cum Tur-
cis foedera colerentur , ad quae renouanda
deftinatus fuit Bizantium F. Martinusius cum
ditislimis muneribus. Audita vero filii 10-
annis Sigismundi natiuitate, vbi mortem fibi
instare animaduertit, tutores illi conftituit :
F. Martinusium, Petrum Petrouitfium, er Va-
lentinum Török ab Enning , quibus contra iu-
rata pacta id diserte in mandatis reliquit, vt
a morte fua, Ferdinandum regno excludere,
filiumque fuum ad folium euehere modis o-
mnibus fatagerent: illi, quae fibi commiffa
erant, rite executi, vt primum iufta funebria
Ioanni persoluta sunt, continuo consentien-