Page images
PDF
EPUB

regis, ac fratris appellatione cohoneftarent communes haberent amicos, et hoftes, nutuisque fe fe viribus tuerentur. Ioannes vieiffim ab initis contra Auftriacos cum Solimanno foederibus recederet Budam cum dimidia Hungaria, et partibus Tranfiluanis vita comite poflideret, coronalia bona, prouentusque regii camerarum ex aequo inter vtrumque regem diuiderentur: mortuo denique Joanne, vniuerfum regnum ad Ferdinan dum fine mora rediret, fi is moriens viduam reliquiffet, haec patrimonio mariti, doteque fua contenta viueret: filio ex coniugio hoc forte fuperftiti, eiusue pofteris nullum ad coronam Hungariae ius effet, nifi fublata penitus domo Auftriaca huic nihilominus. coniux daretur Ferdinandi filiarum aliqua, paterna item bona omnia, cum Scepufii du cis titulo, ad heredes mafculos tranfitura; fi abfque fobole filius obiret, de dimidio patri monio illi teftari liceret, dimidium ad aerarium regium deuolueretur. Haec fere ad reges ipfos, reliqua ad communem Hungariae tranquillitatem, et falutem pertinebant. Vmus toti regno praeeffet palatinus, commu nibus vtriusque partis comitiorum fuffragiis eligendus, ceteros regni baronatus reges finguli apud fe pro arbitrio crearent. qui magiftratus regni, praefertim aerarium regium cum fraude adminiftraffe deprehenfi ellent, ab alterutro rege citari, damnariue poffint, bona inteftini belli tempore iniufte Occupata fuis redderentur dominis, deinceps autem nefas effet, ciuitates, ditionesque feu

Illi,

vi,

vi, feu dolɔ fibi mutuo eripere. Denique Ioannes Turcarum vindictam pertimefcens, negauit fe puncta pacis huius promulgaturum, aut Solimannum aperte pro hofte declaraturum , quam poftquam Ferdinandus eo numero, et apparatu exercitum collegerit, qui fuis cum copiis coniunctus par videatur frangendae Turcarum potentiae: id quia Ferdinandus ob exhauftas Hungariae vires, et Germaniae religionis caufa diffenfiones praeftare tum non potuit, Zápolya male fibi a Solimanno metuens a pace, vt conuentum fuit, promulganda ad obitum vfque abftinuit. Haec copiofius hic explicanda erant, vt clare intelligeretur iam nunc, quam inique actum fit ab illis proceribus, qui mortuo Zápolya, filium eius Ioannem Sigismundum regem eligere, ac Ferdinandum ab Hungariae totius occupatione excludere non fibi religioni duxerunt, triftiffimarum, quae Hungariam duobus prope feculis poftea afflixerunt, calamitatum autores. Ceterum vtiliffima fuit ea concordia toti reipublicae Hungaricae: caedibus enim, et rapinis mutuis feuere interdictis, finguli fub illius, qui fibi forte obtigerat, regis imperio vitae, rerumque fuarum fecuri refpirare coeperant. Religio etiam poftliminio quafi reuixit, quod tum demum epifcopi á regibus nominati, vacantium inde a clade Mohatfiana ecclefiarum poffeffio nem tuto adierint, cum prius plerosque epifcopatus profani homines, vt diximus, vfur. pauerint.

PALMA P. III,

§. X.

Ioannis regis connubium, et obitus. Optatiffima hac pace in folio Hungarico stabilitum Ioannem regem ad ineundum connubium hortabantur ii, qui Ferdinandi pofteros, vniuerfamque domum Auftriacam a regno exclufam voluere, iamque tum praeuidebant, quanta lucra in communi perturbatione collecturi effent, fi Ioannes herede augeretur. Quorum confiliis victas demum ille dedit manus, fponfamque fibi delegit Ifabellam, Sigismundi Poloniarum regis ex Bonna Sfortia filiam. Infcriptae illi funt dotis nomine in numerae arces, ac ciuitates Hungariae pro CXL. millibus aureorum cautionem daturae; (a) pactis nuptialibus folenni ritu terminatis, 1539 fponfa regia A. C. 1539. in Hungariam deducta, ac ex ritu ecclefiae Catholicae Ioanni copulata, die XVI. Februarii dominica quinquagefimae, reginarum more Albaeregiae coronata fuit: quae coniunctio etli Ferdinando futurorum malorum quafi praefago vehementer difplicebat, vt tamen amicum fe Ioanni oftenderet, Cafparem Seredi ad cohoneftandam eam folennitatem Albamregiam legatum miferat. Ceterum Ioannes haud diu iuuenis fponfae amoribus fruitus fuit cum enim negotiorum publicorum caufa in Tranf

(a) Tractatus natrimonii vide in Analectis Scepufii: parte I. pag. 165.

filuaniam A. 1540. difceffiffet, lethalem fibi 1540 confciuit morbum, quo lente contabefcens, poftquam de Ioanne Sigismundo filio Budae die VII. Iulii in lucem edito nuncium accepiffet, fiue ob laetitiae magnitudinem, fiue alia de caufa aucta vi morbi, die XXVII. eiusdem menfis Száfzfebefini viuere defiit. Corpus Albamregiam fubinde traductum, magna cum pompa regum tumulo illatum fuit, fed quod quinquennio poft per Turcas effoffum, ac per fummam inhumanitatem propalam abiectum, fepulturae deinceps honore caruit(a). Erat Ioannes de Zápolya poft Samuelem, et Mathiam Coruinum tertius, qui e magnatum regni ordine ad regiam apud Hungaros dignitatem eluctatus fuit: nec ingenio, nec confilii vi, nec animi fortitudine, nec ceteris denique fummo iis temporum rationibus in Hungaria imperanti neceffariis dotibus praeditus: vt adeo, fi etiam Ferdinandus integrum illi a morte Ludouici II. regis regnum reliquiffet, numquam cum laude, et fubditorum commodo imperaturus fuiffet: quod paucis illis annis fceptrum retinuerit, id non tam illius prudentiae, quam Turcarum viribus, et Georgii Martinufii adminiftri fui confiliis adfcribendum eft. Fatali fua cum Turcis focietate, calamitatum omnium, quae deinceps rupto quafi aggere per bina prope fecula Hungariam afflixerunt, reum fe

(a) Iftuánfi Hiftor. lib. XIII,

Ca

fecit: primus item Tranffiluaniae ab Hungaris feparandae occafionem dedit. Catholicae religioni, in qua a teneris inftitutus erat, ad obitum vfque addictus vixit.

S. XI.

Ioannis vltima voluntas, peffimaque tutorum confilia.

Exftincto Ioanne, nil fiue Ferdinando, feu patriae acceffit commodi: cum vterum iam gerere fenfiffet reginam, Martinufii, aliorumue domus Auftriacae inimicorum confilio 1540 inductus in comitiis aeftate A. C. 1540. Tordae in Tranffiluania celebratis, communi confenfu perferri curauit, vt repudiata focietate Auftriaca, porro etiam vetera cum Turcis foedera colerentur, ad quae renouanda deftinatus fuit Bizantium F. Martinufius cum ditiffimis muneribus. Audita vero filii foannis Sigismundi natiuitate, vbi mortem fibi inftare animaduertit, tutores illi conftituit: F. Martinufium, Petrum Petrouitfium, et Valentinum Török ab Enning, quibus contra iurata pacta id diferte in mandatis reliquit, vt a morte fua, Ferdinandum regno excludere, filiumque fuum ad folium euehere modis omnibus fatagerent: illi, quae fibi commiffa erant, rite executi, vt primum iufta funebria Ioanni perfoluta funt, continuo confentien

« PreviousContinue »