Page images
PDF
EPUB

§. III.

Rákotzii ad procurandam concordiam conatus inutilis.

Etfi ex eo tempore belli curas refumpferit Rákotzius, ea tamen, quae feu Iuliana foror, feu comes Wratislau, feu denique Anglus orator de inftabili Gallorum amicitia et foederatos fuos, vbi propria adeft vtilitas, deftituendi more, remotis arbitris eidem commemorauerant, ac plurium etiam principum, qui per Gallica foedera infeli ces redditi erant, exemplis demonftrauerant, altius eius animo infixa haerebant, quam vt illa diffimulare, aut obliuifci poffet, quapropter vocatis in confilium confoederationis fenatoribus, id confilii arripuit, vt communi nomine literae ad Ludouicum XIV. mitterentur, quibus is ad folenne foedus cum confoederatis regni ordinibus ineundum, cautionemque de numquam deferenda eorum focietate dandam vrgeretur. Senfit illico Ludouicus XIV. quorfum coniuratorum tenderent ftudia, cumque, quemadmodum fummum imperantem decebat, fubditorum contra principem feditiones ex animo deteftaretur, motusque Hungaricos nonnifi tamdiu quamdiu rebus fuis vtiles erant, fouendos putaret, aperte refpondit, fe cum Rákotzio qua hereditario Tranfiluaniae principe foederis focietatem haud grauate initurum, illud autem fuae regis Galliae dignitati prorfus non conuenire, vt confoederatis regni

ordinibus in legitimum fuum principem IoSephum caefarem arma ftringentibus aliquo foedere femet coniungeret, ficque nomini fuo apud ceteros Europae principes inuidiam, infamiamque conciliaret. Inexfpectatum hoc e Gallia refponfum tanti vifum fuit Rákotzio, 1707 vt anno infequente 1707. confoederatorum comitia Onodinum ad cal. Iulias indixerit. Hic perlectis propalam Galliarum regis literis, publicae deliberationi propofuit, expediretue genti Hungaricae, porro etiam dubiis Ludouici XIV. promiffis fidere, vel potius, deferta eius focietate, pacem a caefare toties oblatam fincera voluntate amplecti: an non vniuerfo regno vtilius effet, hereditariam fucceffionem, quae caefari quam maxime cordi erat, idmodi conditionibus admittere, quibus priftinae gentis immunitates, et libertates faluae manerent, quam bellum ciuile profequi, mutuisque caedibus, ac populationibus patriam, fatis alioquin iam exhauftam, non fine communi, priuatoque fingulorum damno in folitudinem, et egeita tem redigere. Non pauci fuere ex confoederatis, qui belli inordinate ad eum diem gefti taedio affecti, finceraque patriae charitate acti, tempeftiue ad caefaris gratiam redeundum effe fuadebant, ea etiam de caufa, quod parum fpei in Gallorum promiffis collocandum effe peruidebant, poftquam aperte iam intelligebant Ludouicum XIV. foli Rákotzio, qua Tranffiluaniae principi, non item coniuratis in caefarem Hungariae ordinibus foedere aliquo copulari velle. Verebantur

[ocr errors]

*

fcilicet, ne Galli, exclufis penitus Hungaris, concordiam, dum eis vtile videbitur, cum caefare inirent, atque tum Iofephus externo bello liber copias, viresque omnes in Hungariam traduceret: qua, tempeftate fi bello fubigerentur, 'quid aliud ab irato principe exfpectandum effet, quam vt veteribus fuis libertatibus, praerogatiuis, et iuribus fpo liati, in perpetuam redigerentur feruitutem. Alioquin plerique hactenus experti erant, maximas etiam confoederatorum copias difciplinae militaris rudes a paucis caelareis cohortibus foedum in modum fuperari, profligarique confueuiffe. Neque enim apud confoederatam illam rempublicam, in qua et magnas, et nobilis quisque pro libidine im perare, nemo autem alteri fubeffe, obtemperareque volebat, vllus in rebus bello fuf cipiendis ordo, aut norma obferuabatur, fed cuncta impetu potius, quam confilio decernebantur, atque agebantur. Duces, praes fectique militiae confoederatae, vt cuique libuit, copias inuito etiam Rakotzio, fecum e caftris abftrahere, ac ad varias regni par tes foedum in modum depopulandas abduce re in more habebant quo factum, vt di fperfa haec quaquauerfum agmina per caela. reos milites crebris cladibus attererentur: quodfi autem vniuerfus confoederatorum exercitus vna conuenerat, idoneo capite deftitutus, mole laborabat fua, nec quidquam memoria dignum edidit: nam cum Rakotzius, Bertsényius,et fummi quique confoederatorum duces militiae rudes, et inexperti effent

[ocr errors]

nemo fuit, qui ex arte militari vel caftra idoneo fitu collocare, vel aciem noffet inAruere; vt adeo immenfa illa multitudo ouium inftar ad macellum duceretur. Saepe quidem multa praeclare, vtiliterque agenda fuadebant Galli architecti a Ludouico XIV. Rákotzianis fubmiffi: fed horum confilia fequi, praefcriptaeque per eos feu caftra metandi, feu aciem ftruendi normae femer conformare et Bertsényius, et ceteri magnates, atque nobiles turpe, nominique fuo indecorum exiftimabant, vnde euenit, vt multi Galli rerum inordinate, perturbateque geftarum taedio affecti, pedetentim domum difcefferint. Ex horum igitur omnium confideratione, et futurorum metu multos, nec immerito, pacis defiderium inceffit, verum potior confoederatorum pars, etiamfi nihil amplius a Gallis auxilii exfpectandum effet, bello nihilominus infiftendum, nec quacumque demum conditione oblata, ad Iofephi regis fui obfequium redeundum effe ferociter vrgebant. Multi fcilicet e primoribus, ve Rákotzius ipfe fuo in diario conqueritur, multo aere alieno vltra facultatum fuarum vires oppreffi, nifi hoc omne fibi condonaretur, nihil e pace commodi fibi acceffurum perfpiciebant: alii, qui ex conciuium, immo etiam cognatorum fuorum fpoliis, atque rapinis immenfas opes corraferant, aut qui illuftrium familiarum caelareas partes fequentium bona, et poffeffiones contra fas per Rakotzium fibi donari impetrauerant, a facienda rerum inique obtentarum reftitu

[ocr errors]

tione in perpetuum immunes pronunciari cupiebant. Plurimi denique in funefta illa hominum nullo certo fine nulla item lege coniunctorum focietate, atque anarchia, nullum fummum imperantem habere, nullius imperiis parere, quiduis pro arbitrio agere, rapto denique viuere ipfa temporis diuturnitate vltra modum affueuerant: qui cum fua vnice commoda curarent, neque communem chariffimae patriae felicitatem prae oculis haberent, ab omni pacis tractatione abhorrebant: vt autem obftinationem fuam fpeciofo aliquo aequitatis velo obtegerent, propalam in conuentu iactabant, Iofephi caefaris promiflis etiam iuramento

aut

quauis alia cautione roboratis minime fidem habendam effe etfi plerisque confoederatorum poftulatis nunc ille fubfcribat, pace tamen compofita, cum fibi nil amplius timendum viderit, priftinas gentis libertates, atque praerogatiuas inuafurum, neque quieturum, quam euerfo penitus veteri regni fistemate: praeterea, etfi generalem omnibus veniam, et belli contra fe gefti perpetuam fpondeat obliuionem, numquam tamen confoederatos, eorumdemue pofteros vitae, rerumque fuarum fecuros fore. Sic cum alii pro complectenda pace, alii contra caefarem magna animorum contentione perorarent, difceptatio in iurgia, et caedes defiit. Ber tsényio cum fuis praeualente, ea maximis etiam Rákotzii, et bonorum omnium ingratiis in Onodienfi conuentu perlata funt, quae omnem omnino patriae ad quietem reuocan

« PreviousContinue »