S. VII. Pálfius Alexandri Károlyi opera optatam pacem conficit. Nihil hoc Rákotzii in Poloniam difceffu acerbius accidere poterat Pálfio, quod creberrimis a Iofepho nunciis, mandatisque vrgeretur, vt finem demum fatali bello quantocyus imponeret; quapropter cum videret nil amplius cum abfente Rákotzio, per Bertsényium, aliosque eiusdem fenfus confoede ratos obfeffo, poffe tranfigi, Alexandrum Károlyi, qui difperfis per hyberna fumma cum poteftate praeerat, facile partibus fuis conciliatum eo permouit, vt is fidem dederit, fe operam omnem ad accelerandam pacem collaturum. Itaque cum Alexander Károlyi, et quos ille in confilium delegerat, confoederatorum primores nonnulli aliquot vicibus cum Pálfio conueniffent, concordiae cum caefare ineundae ratio mutuo confenfu in certa capita digefta, defcriptaque fuit, quibus et communibus totius gentis iuribus, et Rákotzii quoque commodo abunde cautum erat. Tabulas has Károlyius ipfe non fine capitis difcrimine in Poloniam ad Rákotzium detulit, maiorem in modum orans, vt quoniam pax et ei ipfi, et toti patriae vtilis, honeftaque effet, fuomet eam calculo roboraret, fpondens fore, vt quotquot in Hungaria reftiterant confoederatorum primores, eius exemplum fine mora fequerentur. Rákótzius, etfi nihil, quod prudenter opponeret, inueniret, fpem tamen inter, ac me. tum diu anceps haefit, quod Bertsényius fufpectam illi caefaris fidem reddere cona fetur, ac, fi ad obfequium rediret, rurfum ex infidiis intercipiendum, carcerique man cipandum vaticinaretur, quin etiam autor fuit Rákotzio, vt Alexandrum Károlyi, quod cum Pálfio clam colludere videretur, in vincula coniiceret: verum Rakotzius, qui viri integritatem optime perfpectam habebat, ab omni in eum maleficio abftinuit, libereque in Hungariam redire permiffum Pálfio non tam ex fuo, quam ex Bertsényii, aliorumue fenatorum ibidem praefentium fenfu, renun ciare iuffit, fe primo vere, vt conftitutum erat, Hufzti adfuturum, habitoque illic ple no confoederatorum fenatu, ftabiliendae concordiae conditiones communi confilio defcripturum. Noua haec mora vehementer dif plicuit Pálfio, vtqui de felici negotiationis exitu fpem exiguam concipiebat, fi ea comitiorum fluctibus agitanda proponeretur. Hac cura anxio, noua ab Eleonora augufta imperatrice redduntur pacis accelerandae mandata, vnaque clam nunciabatur, Iofephum caefarem fatali morbo ad extrema deductum, . citra longioris vitae fpem decumbere. Eo nuncio ad rem maturandam commotus Pálfius, Alexandro Károlyi maiorem in modum autor fuit, vt quoniam Rákotzio, Bertsényioque in Polonia abfentibus, fumma apud con foederatos pollebat autoritate, delectos ex iis primores nulla interpofita mora conuenire iuberet, quibuscum quantocyus de pace traufigeretur. Paruit Károlyius, ac non exfpectato Hufztenfis conuentus termino, confoederatos Nagy-Károlyinum cpnuocauit: ex his porro pauci, iudicio Károlyii, delecti funt fenatores, qui habitis cum Pálfio Szathmarini commorante aliquot confultationibus, propofitas fibi caefaris nomine conditiones 1711 die XXIX. Aprilis A. 1711. prona voluntate funt amplexi. Quas tum Pálfius pacis arbiter caefaris nomine fubfcripfit, ac fubinde Eleonora augufta imperatrix, quam Io. Jepbus moriens omnium hereditariarum prouinciarum plena cum poteftate gubernatricem inftituerat, ac Carolus frater in Hifpania tum abfens, confirmauerat, folennibus literis acta omnia rata habuit. Atque hunc in modum citra Angli, et Hollandi oratorum, aut aliorum exterorum principum vadimonium, Ioannis Pálfii, et Alexandri Károlyi, clariflimorum eius aeui virorum, opera Hungaros inter, et auguftam domum Auftriacam pax coaluit, nullis vnquam machinis, nulloue tempore abrumpenda. S. VIII. Praecipuae quaedam conditiones pacis Szathmarinenfis. Vt Iofephi caefaris in proponendis pacis conditionibus aequanimitatis, atque clementiae magnitudo elucefcat, praecipua quaedam eius capita hic referemus. De Francisco Ra kotzio ita conftitutum, vt intra dies XV. feu per fe, feu per legatum plena agendi poteftate fcripto inftructum, aut, fi iuftis de caufis id tam cito praeftare prohiberetur, ferius etiam concordiae tabulis fubfcriberet, folenneque fidelitatis iuramentum legitimo regi fuo nuncuparet. Quo fubiectionis of ficio defunctus, non modo pro fe, filiisque fuis vitae gratiam, verum etiam priftinos honores, et bona omnia reciperet, ea tamen adiecta lege, vt Munkátfinum Sáro finum, ac in alias aliquot munitas ditionum fuarum arces caefarei militis e publico regni aerario alendi, praefidium admitteret. Quodfi autem vel pudore, vel inani quo dam metu abfterritus, in Hungariam redire abnueret, liberum illi effet in vicina Polo nia, aut alibi, vbi mallet, ftabile domicilium figere, bonorumque fuorum redditibus absque omni diminutione vti, modo ne quid vnquam aduerfus iuratam fidem in regem, et patriam moliretur. Ad gratiae cumulum obtulit ei caefar vtrumque filium Franciscum, et Georgium, qui aliquot abhinc annis in eius venerant poteftatem ac iftud quidem ad Rákotzii perfonam pertinuit, quo, haud fcio, an benignius aliquid cogitari potuerit. Quod ad ceteros magnates, nobilesque ciuili eo bello implicitos attinet, his pariter, praeftito prius fidelitatis facramento, data vi tae gratia, et bonorum omnium, ante ciuile bellum poffefforum, tametfi ea iam alienis in manibus verfarentur. Clementia haec etiam ad captiuos, quin et defunctorum confoederatorum pofteros extenfa fuit. Securi infuper redditi omnes, et finguli, nemini eam feceffionem fraudi, damnoue fore, neque vllum eapropter vnquam in ius vocandum; inteftini enim huius motus vel memoriam ipfam adeo aboleri voluit caefar, vt feuerarum poenarum, et perpetuae infamiae fanctione interdixerit, ne quis feu ciuilium magiftratuum, feu militarium praefectorum, feceflionem hanc cuicumque demum Hungaro per contumeliam anfit obiicere. Fidem quoque dedit caefar, fe Hungarorum aeque, ac Tranfiluanorum iura, et immunitates, patriis legibus, vel comitiorum generalium decretis roboratas fancte obferuaturum, ciuiles non minus, quam militares, ac ecclefiafticas in regno dignitates folis indigenis collaturum, acatholicis demum lege ftabilitum religionis exercitium conceffurum: quod fi quae fingulares, aut toti genti communes, aut priuatorum fupereffent querimoniae, iis in proxime habendis regui comitiis fatisfactum iri, Quo tempore certi effent confoederati, Iofephum caefarem nihil eorum, quae pro gloria, vtilitate, et folatio gentis Hungaricae viderentur, denegaturum. Tanta caefaris clementia, et aequanimitate mirifice exhilarati ordines confoederati, calen1711 dis Maii eiusdem anni, iuxta praefcriptam fibi a comite Pálfi formulam, fidem fuam non iam folum Iofepho caefari, verum et iam legitimo eius in regno Hungariae fucceffori Szathmarini obligarunt. Non abs re ea |