Page images
PDF
EPUB

liberos ex arce dimifit omnes, verum etiam aliquot e fidiffimis fuorum cohortes addidit, qui eos a Castaldi militum vi in itinere tue. rentur. Hac in Turcas beneuolentia vltra modum offenfus Caftaldus, paulo grauioribus non multo poft agitari coepit fufpicionibus, poftquam Martinufius vetuit, ne vniuerfus miles caefareus in hyberna per Tranffiluaniam diftribueretur, quod metuere fe diceret, ne primo ftatim recuperatae prouinciae anno, incolae tot copiarum alendarum one re grauati, Ferdinandi imperium faftidire inciperent. At Caftaldus multo aliter rem interpretatus, pro certo fibi perfuaferat id agere Martinufium, vt exclufo milite caefarco eo tutius res nouas moliri, regnumque Solimanni tutelae rurfus refignare poffet. Nil itaque iam de proditione dubitans, necem homini clam inferre decreuit, cuius haec fuit opportunitas: expugnata Lippa cum in Tranf filuaniam regrediuntur praecipui belliduces, Martinufius accepto, de decreta iam fibi a Iu lio II. papa Romana purpura nuncio laetus, fuique fecurus, Caftaldum ad fe Aluintzium deduxit, ac honoris caufa in nobiliore aedium parte collocauit. Nocte tranquille exacta, Marcus Antonius caedis minifter Martinufii, tum officium diuinum recitantis, conclaue fubit, oratque, vt commendatitias, quas a Castaldo ad Ferdinandum obtinuerat, literas fuo pariter calculo roboraret; ille nil doli metuens, arrepta fine mora penna, animum, oculos, manumque ad fcribendum intendit: cum ecce Marcus educta, quam fub

vefte occuluerat, fica geminam ei infligit plagam, alteram in iugulo, in fummo pecto re alteram eo ftrepitu, et clamore exciti accurrunt focii, humique proftratum multis vulneribus trucidant: neque Martinufii ephe bo puero pone adftanti parcitum: caedes haec 1551 patrata fuit eodem anno 1551. die XVII. Decembris. Occifi thefauros plane regios, argentique, et auri cufi, ac incufi vim incredibilem Caftaldus occupauit, partimque in fuos vfus, partim in militum ftipendia conuertit, praeter id, quod quisque priuatim ra◄ puerat. Corpus occifi antiftitis illic relictum, ac feptuaginta ipfos dies infepultum, Albenfes demum canonici ad ecclefiam fuam tranf tulere: caedis porro miniftri omnes, vt poftea obferuatum fuit, violento mortis genere interiere (a). Ferdinandus, quo fe coram domefticis aeque, ac exteris purgaret, ge minis literis Martinufii perfidiae, et pro-. ditionis argumenta complexus, iure caefum pronunciauit (b). Erat Georgius Martinufius ingenio, prudentia, negotiorumque tractandorum dexteritate fummis aeuo fuo miniftris comparandus, vt Ferdinandus crebro diceret, nil fe prorfus Ioanni Zápolyae regi inuide re, quam vnum cucullatum, qui galeatis decem millibus potior effet (c): fuit ad aras

(a) Iftuánfi lib. XVII. Bethlen lib. IV.

(6) Bethlen loc. cit. Annal. reg. Hung. ad h. a. et fequ.

(c) Louius lib. XXXIX. Įstuánfius lib. cit.

facerdos pius, ftrenuus dux in caftris, in aula fagax, et indefeffus minifter, quae tria ita copulalle fertur, vt fingulorum officii partes quam cumulatiffime expleuerit. Hunc exitum fortalle a Diuina Nemefi promeritus, quod per tutelam Turcicam tot mortalium millibus calamitatem confciuerit (a).

§. XXII.

Tranffiluanorum a Ferdinando feceffio. Martinufii caedes paulo grauiores apud Tranffiluanos exciuit motus: illi etiam, qui eius potentiam antea oderant, aegerrime tulerunt, virum tot nominibus illuftrem S.R.E. cardinalem, et electum regni Hungariae primatem, cuius induftriae debebatur nuperna Tranfiluaniae cum Hungaris coniunctio, vnius hominis, eiusdemque gloriae aemuli arbitrio permiffum, nulloque feruato iuris ordine, nec accufatum, nec conuictum, fuiffe necatum: verebantur infuper, ne Caftaldus confimili feueritate in ceteros regni primores vteretur, quem metum augebat inconfulta illius cum prouincialibus agendi ratio; quamuis enim Ferdinandus veteri gubernandi

(a) Eius vitam Parifiiis A. C. 1715. editam habes, Hiftorie du Miniftere du C. Martinufius..

[ocr errors]

1552 ratione reftituta, A.C.1552. Wayuodam nominauerit Andream Báthori de Somlyó (a) huicque ob finiftram valetudinem magiftratu cedenti, fuffecerit Stephanum Dobó de Ruszka, et Francifcum Kendi de Szentiuány, prohi beri tamen non potuit, quin Caftaldus in omnes fe fe adminiftrationis politicae partes violente ingereret. Cetera inter, prouinciam bellis fuperioribus exhauftam, tum fame, ac pefte denique afflictam, et copiofi militis a lendi onere, et immoderatis autoritate fua impofitis vectigalibus diuexare non definebat: cui malo acceffit intoleranda fane licentia militi in ftatiuis, er hybernis concella, qui contra, quam piiffimus caefar praeceperat, ftipendio fuo non contentus, rapinas velut in hoftico exercere, matronas, et virgines foedare, conuiciis, verberibus, ac omni iniuriarum genere miferos incolas afficere in more habuit (6): qui de his coram Castaldo, ceterisque ducibus conqueri, gentis immuni tates, legumque fanctiones obtendere aufus erat, continuo refractarius, rebellisque pronunciatus fuit: quibus, aliisque prope quadriennio toleratis, adeo praecipuorum animi a Ferdinandi regimine alienati funt, vt de reuocanda ad regnum Ifabella deliberare coe

(a) Bethlen lib. IV. pag. 181. Annales reg. Hung.
ad h. a.

(4) Confer. Iftuánfii lib. XVII. ac Decreta comitio-
ram A. 1553. art, V. A. 15'54. art. HI. IV. V. paf
fimque alia.

1

perint. Ita nempe optimi etiam principes prouinciarum amittendarum difcrimen adeunt, dum conftituti ab eis magiftratus aduerfus omnes prudentiae, humanitatis, ac iuftitiae leges crudeliter diuexant fubditos, quos principio praefertim mitiffime habere, lentisque paffibus nouo ingo affuefacere oporteret, defperata meliore fortuna, irritati animi facile ad res nouas moliendas excitantur, praefertim fi potentior adfit vicinus, qui perdu ellium conatus adiuuare et velit, et poffit. Atque iftud erat, quod Tranfiluanorum fe ceffionem accelerauit: vbi Petrus Petrouitfius, cui intima erat cum Turcis coniunctio, illos certos reddidit, Solimannum nullis fumtibus parciturum, quo eiectis e Tranffiluania Ferdinandeis Ifabella iterum rerum po

tiatur.

§. XXIII.

Ifabella regno reftituta..

Neque aliter fe res habuit. Turcae enim

dudum id iam in arcano fuo confilio, confti. tuerant, vt vires omnes intenderentur ad Tranfiluanos ab Hungaris feparandos, fo uendasque conftanter inter vtrosque popu los fimultates: quare poftquam Solimannus de Tranfiluaniae motibus ex Petrouitfio edoctus fuiffet, Ferdinandi legato inducias

« PreviousContinue »