thico pariter fanguine ortus, non fine im mortali nominis fui gloria dominatus fuerat, quaeque & amplitudine, & foli vbertate Ruf ficis terris longe antecellerent: Victoriam facilem illic, certamque fore, quod magni Atilae imperium in multas partes difcerptum, ab idmodi populis coleretur, qui armorum rudes, vni rei pecuariae vacarent, paftores potius, quam milites. Ne vero fraude, ac dolo fecum agi exiftimaret Almus, obfides viae duces, iumenta oneribus deuehendis neceffaria, alimenta item, ac pecudes magno numero datum iri pollicebantur legati. Inopinata haec Kiouienfium legatio, vbi in pleno ducum confilio recitata fuit, incredibilis omnes ardor inuafit fubditas olim Atilac regi prouincias vindicandi ; atque ex eo die Al mus magni Atilae fe nepotem jactare, iusque fibi in omnia eius regna arrogare coepit, Quapropter datis, acceptisque obfidibus, pax fine mora data Kiouienfibus, curaeque omnes eo translatae, vt, quae ad nouam expeditionem aggrediendam opportuna erant, tempe ftiue appararentur (a).

S. V.

Cumanorum VII. capitanei fuis cum agminibus, multique Rufforum fe iungunt Magyaris.

Dum haec cum Ruffis aguntur, Cumani, qui ex infelice, cuius meminimus, pugna super

(a) Anonymus cap. VIII. & IX.

ftites Kiouiae reftiterant, poftquam familia rius cum Magyaris verfari coeperant non fine ftupore animaduerterunt, eos affini fibi, nec nifi dialecto diuerfa lingua vti; itaque non fine gaudio aborigines fuos confalutant proftratique ad Almi pedes orant, vt quo. niam ipfi eadem cum Magyaris effent origi ne, pateretur fe iisdem confociari. Almus probe gnarus, quam vtilis fibi futura effet ad inuadendas nouas regiones Cumanicae gentis acceffio, continuo eos Magyaris fuis adfcripfit, paribus deinceps & legibus, & iuribus fruituros. Cumani tanto beneficio laeti celerrimo curfu domum reuolarunt, atque iis, quae cum Almo transegerant, ex ordine narratis, magnam popularium partem ad ineundam cum Magyaris focietatem pertraxerunt, qui omnes cum coniugibus, liberis, atque propinquis feftinato itinere Kiouiam conceffere, adducti a VII. capitaneis, quorum haec fuere nomina: Edu, Edumer, Etu, Bunger, Oufad, Boyta, & Retel. Atque hi funt Cu mani illi, quos Conftantinus Porphyrogenita Cabares appellat, Turcifque auxilio veniffe affirmat: Et copiofam, & bellicofam fuiffe gentem hanc oportuit, quod in expugnanda Hungaria Cumanorum virtus non mediocriter eluxerit. Cumanorum exemplum multi e Ruffiae nobilibus fecuti ab Almo duce pariter beneuole accepti, Magyaris adnume rati funt, qui poftea fub Arpado duce Mo fonienfem agrum infedere.

§. VI.

Magyari fuperatis alpibus pedem in Hungaria figunt.

His anni, & amplius fpatio ad Kiouiam geftis, Almus nouis equorum, pecorumue fupplementis per Ruffos inftructus, toti populo e Magyaris, Cumanis, & Ruffis conflato A. C. 886. profectionem meridiem verfus indi- 886. xit. Praeeuntibus ex pacto, viamque com monftrantibus Ruffis, iter per Lodomeriam, & Galliciam continuatum; quarum prouincia rum duces ante iam a Kiouienfibus admoniti, honorificentiflime acceptos nouos hofpites, & alimentis refecere, & muneribus ampliffi mis liberaliter excoluere. (a) Superatis demum alpibus, vt erant in plura agmina diuifi, ita hodiernae Hungariae fines pluribus locis fubiere; vt eodem prope tempore, Marmarofienfem, Beregienfem, & Vn genfem prouinciam inundauerint.

Almus

dux fuo cum agmine in Vngi fluminis ripa prope caftrum confedit. Tantae multitudinis aduentus incredibile quantum pauorem ea, rum terrarum incolis atrulerit, praefertim vbi audiere, Almum ducem e magni Atilae familia ortum ducere. Pofita igitur femet armis defendendi cura; quo nouorum dominorum gratiam aucuparentur, cuncta victui & amictui neceffaria affatim ad caftra defe

rebant, nil nifi falutem fibi, fuisque depre. cantes. Almus infigne clementiae, & humanitatis exemplum ad vicinos etiam populos genti fuae conciliandos, valiturum tum edidit, cum ruricolas fidem, feruitutemque fibi profeffos, vitae, rerumque fuarum fecuros porro etiam viuere iuffit.

S. VII.

Arpadus Almo patri in principatu fuccedit, ac belli deinceps gerendi rationem infigni prudentia definit.

Prima hoftilitatem experta eft arx Vngenfis, cuius dominus Laborcius oblatam fibi ab Almo duce gratiam obftinate refpuit; at vbi fe oppugnari vidit, terrore correptus, clam fe cum fuis ex arce eiecit, verum in fuga interceptus, quod Magyarorum antea amicitiam refpuerat, laqueo enectus fuit. Vacuam igitur a cuftodibus arcem ingreffus Almus, Diis immortalibus pagano ritu quatriduum gratias habuit. Quia vero deficientibus jam viribus, vicinam, quae reapfe ibidem mox confecuta eft, mortem perfentifcebat, ex pacto adhuc in Scythia inito, hereditarium familiae fuae principatum, in Arpadum filium transtulit: quo tempore pactis prioribus per Magyarorum, Cumanorum, & Rufforum primores folenni ritu renouatis Ar pado duci omnes fidelitatis facramentum dixere, ac clypeis in altum fublato, vitam felicitatemque funt precati, Multa hiç per

multos dies acta funt. Ante omnia Arpadus Ruflis, quorum confilio, & opera, noua expeditio adeo profpere fufcepta erat, gratiam relaturus, eosdemque fibi perpetuo foedere copulaturus, cuiusdam e vicinis Ruffiae ducibus filiam coniugem accepit. Atque ex eo tempore Magyari intimam, conftantemque cum Ruffis coluerunt amicitiam, quam eorumdem duces, ac fubinde reges, acceptis non raro e Ruffia coniugibus, filiabusque fuis viciflim eo in matrimonium collocatis renouare, ftabilireque ftuduerunt. Deliberatum poftea cum Magyaris, & Cumanis capita-. neis de belli adminiftrandi ratione; quae ve eo fecurius defcribi, definirique poffet, diligenter prius receptos in fidem incolas examinare placuit, de vario prouinciarum, quas inuafuri erant, fitu, & dominis; de fluminibus, quibus eae difcriminantur; de incolarum indole, viribus, atque ad fuftinendum bellum apparatu. Quae poftquam omnia Arpadus didiciffet, ea, quam mox explicabimus, ratione bellum geri voluit, cui rerum poftea geftarum hiftoria, vt eam fiue anonymus, fiue chronica noftra referunt, ad amuffim confentit. Si igitur ab euentu arbitrari licet, communi confilio conftitutum erat, vt vniuerfus populus in plures partes diuideretur, fingulis agminibus praeficerentur e capitaneis illi, qui virtute, ingenio, & fcientia militari prae ceteris excellerent: praeirent hi per deftinatas fibi vias, atque crebro per cele res nuncios Arpadum cum exercitus robore