que nacta proculdubio fui fimilem. Hoc itaque tam venufto conjugum pari Æther et Dies perhibentur editi, ut author eft idem, cujus fupra mentionem fecimus, Hefiodus. Νυκτὸς δ ̓ ἀντ ̓ αἰθήρτε και ἡμέρα ἐξεγίνοντο, Οὕς τεκεκυσσα μένη Ερέβει φιλότητι μιγεῖσα, At enim vetant humaniores mufæ, ipfa etiam prohibet philofophia diis proxima, ne minus poetis deorum figulis, præfertim Græcanicis, omni ex parte habeamus fidem; nec quifquam iis hoc probro datum putet, quod in re tanti momenti authores videantur vix fatis locupletes. Si quis enim eorum aliquantillum deflexerit à vero, id non tam ingeniis eorum affignandum, quibus nihil divinius, quam pravæ et cæcutienti ejus ætatis ignorantiæ, quæ tunc tempeftatis pervadebat omnia. Abunde fane laudis hinc fibi adepti funt, affatim gloriæ, quod homines in fylvis atque montibus difpalatos belluarum ad inftar, in unum compulerint locum, et civitates conftituerint, quodque omnes difciplinas quotquot hodie traduntur, lepidis fabellarum involucris obveftitas pleni Deo primi docuerint; eritque hoc folum iifdem ad affequendam nominis immortalitatem non ignobile fane fubfidium, quod artium fcientiam feliciter inchoatam pofteris abfolvendam reliquerint. Noli igitur, quifquis es, arrogantiæ me temere damnare, quafi ego jam veterum omnium poetarum decreta, nulla nixus authoritate, perfregerim aut immutaverim; neque enim id mihi fumo, fed ea tantummodo ad normam rationis revocare conor, exploraturus hoc pacto num rigidæ poffint veritatis examen pati. Quocirca primò noctem Tellure ortam erudite quidem et eleganter fabulata eft antiquitas; quid enim aliud mundo noctem obducit quam denfa et impervia terra, folis lumini noftroque horizonti interpofita ? quòd eam deinde nunc patrimam, fuiffe negant mythologi, nunc matrimam, id quoque feftiviter fictum; inde fiqui dem recte colligitur fpuriam fuiffe aut fubdititiam, aut demum parentes prolem tam famofam et illiberalem præ pudore non agnoviffe. At vero cur exiftimarent Phanetem illum mirifica fupramodum humanum facie, noctem Æthiopiffam et monogrammam etiam in matrimonium adamaffe, arduum impenfe negotium videtur è veftigio divinare, nifi L 2 quod quod fœminarum infignis admodum id temporis paucitas delectum fuppeditaret nullum. Atqui preffe agamus et cominus. Phanetem interpretantur veteres folem five diem; quem dum commemorant noctis conjugium primo petiiffe, deinde in ultionem fpreti connubii infecutum, nihil aliud quam dierum et noctium vices oftendere volunt. Ad hoc autem quid opus erat introduxiffe Phanetem noctis nuptias ambientem, cum perpetua illa eorum fucceffio et mutuus quafi impulfus innato et æterno odio melius adfignificetur; quippe conftat fudum et tenebras ab ipfo rerum principio acerrimis inter fe diffediffe inimicitiis. Atque ego fane noctem credo, segúns cognomen hinc folum accepiffe, quod Phanetis connubio permifcere fe caute recufarit, nec non cogitate; etenim fi illum femel in fuos admififfet thalamos, extra dubium radiis ejus et impatibili fulgore abfumpta vel in nihilum interiiffet, vel penitus conflagraffet, ficuti olim invito Jove Amafio arfiffe ferunt Semelem. Quapropter huic, non improvida falutis fuæ, Erebum prætulit. Unde fcitum illud Martialis et perurbanum. Uxor peffima, peffimus maritus, Non miror bene convenire vobis. Nec tacendum exiftimo, quam formofa et fe digna virum auxerit prole, nimirum ærumna, invidia, timore, dolo, fraude, pertinacia, paupertate, miferia, fame, querela, morbo, fenectute, pallore, caligine, fomno, morte, Charonte, qui ultimo natus eft partu; adeo ut hic apprime quadret quod in proverbii confuetudinem venit, xaxë nópaκος κακὸν ὠνο Cæterum nec defunt qui etiam ætherem et diem itidem Erebo fuo Noctem peperiffe tradunt. At enim quotufquifque eft, non impos mentis, qui fic philofophantem non explodat ac rejiciat tanquam democritica commenta aut nutricularum fabulas proferentem? Ecquam enim veri fpeciem præ fe fert, poffe obfcuram et fufcam noctem tam venuftulum, tam amabilem, tam omnibus. gratum acceptumque reddere partum? Qui etiam ut pri mum conceptus effet, præmaturo impetu erumpens utro matrem enecaffet, ipfumque Erebum patrem abegiffet protinus, vetulumque coegiffet Charontem, ut fub imo Styge nocturnos abderet oculos, et fi qua fub inferis lati bula bula funt, ut eo fe remigio et velis reciperet. Nec folum apud Orcum non eft natus dies, fed ne unquam quidem ibi comparuit; neque poteft illuc nifi fatorum ingratiis vel per minimam intromitti rimulam; quid! quod etiam diem nocte antiquiorem audeo dicere, eamque mundum recens emerfum è Chao diffufo lumine colluftraffe, priufquam nox fuas egiffet vices; nifi craffam illam et immundam caliginem noctem vel ipfi Demogorgoni equævam velimus perperam nominare. Ideoque diem Urani filiam natu maximam arbitror, vel filii potius dixeris, quem ille in folatium humanæ gentis et terrorem infernalium deorum procreaffe dicitur; ne fcilicet, occupante tyrannidem nocte, nulloque inter terras et Tartara difcrimine pofito, manes et furiæ atque omne illud infame monftrorum genus ad terras ufque, deferta Barathri fede, fe proreperent, mifellique homines denfis obvoluti umbris, et quaquaverfum occlufi, defunctarum animarum pœnas etiam vivi experirentur. Hactenus, academici, obfcuram noctis propaginem atris et profundiffimis eruimus tenebris; habebitis ilicet ut fe dignam præbuerit natalibus fuis, fed fi prius diei laudibus impenfam dederim opellam meam, quamvis et illa fane omnium laudatorum eloquentiam anteeat. Et certe primo quam omnium animantium ftirpi grata fit et defiderabilis, quid opere est vobis exponere; cum vel ipfæ volucres nequeant fuum celare gaudium, quin egreffe nidulis, ubi primum diluculavit, aut in verticibus arborum concentu fuaviffimo deliniant omnia, aut furfum librantes fe, et quam poffunt prope Solem volitent, redeunti gratulaturæ luci. At primus omnium adventantem Solem triumphat infomnis gallus, et quafi præco quivis, monere videtur homines, ut excuffo fomno prodeant, atque obviam effundant fe novam falutatum Auroram: tripudiant in agris capellæ, totumque genus quadrupedum geftit et exultat lætitia. Quinetiam et moefta Clyfie totam fere noctem, converfo in Orientem vultu, Phœbum præftolata fuum, jam arridet et adblanditur appropinquanti amatori. Caltha quoque et Rofa, ne nihil addant communi gaudio, aperientes finum, odores fuos Soli tantum fervatos profufè fpirant, quibus noctem dedignantur impertiri, claudentes fe folliculis fuis fimulatque vefper appetat; cæterique flores inclinata paulum, et rore languidula erigentes capita quafi præbent fe Soli, et tacite rogant ut fuis ofculis abftergat lacrymulas, quas ejus abfentiæ dederant. Ipfa quoque Tellus in adventum Solis cultiori fe induit veftitu, nubefque juxta variis chlamydata coloribus, pompa folenni, longoque ordine videntur ancillari furgenti deo. Ad fummam, nequid deeffet ad ejus dilatandas laudes, huic Perfæ, huic Libyes, divinos honores decrevere; Rhodienfes pariter celeberrimum illum ftu pendæ magnitudinis coloffum, Charetis Lyndii miro exfructum artificio, huic facrarunt; huic itidem hodie Occidentalis Indiæ populi thure cæteroque apparatu facrificare accepimus. Vos teftor, academici, quam jucundum, quam optatum diuque expectatum vobis illucefcat mane, utpote quod vos ad manfuetiores mufas revocet, à quibus infaturabiles et fitibundos dimiferat ingrata Nox. Teftor ultimo Saturnum cœlo deturbatum in Tartara, quam lubens vellet, fi modo per Jovem liceret, ab exofis tenebris ad auras reverti; quòd demum lux vel ipfi Plutoni fua caligine longe fit potior, id quidem in confeffo eft, quando cœlefte regnum toties affectavit, unde fcite et veriffime Orpheus in hymno ad Auroram. Η χαίρει θνητῶν μερόπων γένος ἐδέ τις ἐσὶν, Nec mirum utique cum Dies non minus utilitatis adferat quam delectationis, et fola negotiis obeundis accommodata fit; quis enim mortalium lata et immenfa maria trajicere fuftineret, fi defperaret affuturum diem; immo non aliter oceanum navigarent quam Lethen et Acherontem manes, horrendis nimirum undiquaque tenebris obfiti. Unufquifque etiam in fuo fe contineret gurguftio, haud unquam aufus foras prorepere; adeo ut neceffe effet diffui ftatim humanam focietatem. Fruftra Venerem exeuntem è mari inchoaffet Apelles; fruftra Zeuxis Helenam pinxiffet, fi Nox cæca et obnubila res tam vifendas oculis noftris adimeret ; tum quoque fruftra tellus ferpentes multiplici et erraticó lapfu vites, fruftra decentiffimæ proceritatis arbores profunderet, incaffum denique gemmis et floribus tanquam I ftellulis fellulis interpoliret fe, coelum exprimere conata; tum demum nobiliffimus ille videndi fenfus nullis animalibus ufui foret; ita prorfus, extincto mundi oculo, deflorefcerent omnia et penitus emorerentur; nec fane huic cladi dių, fupereffent ipfi homines, qui tenebricofam incolerent terram, cum nihil fuppeteret unde victitarent, nihil denique obftaret, quominus in antiquum chaos ruerent omnia. Hifce quidem poffit quifpiam inexhaufto ftylo plura adji cere; verum non permitteret ipfa verecunda Dies ut fin, gula perfequatur, et proclivi curfu ad occafum præcipitans, nullo modo pateretur immodice laudantem. Jam igitur declinat in vefperam dies, et nocti ftatim cedet, ne adulta hieme folftitialem contigiffe diem facete dicatis. Tantum pace veftra liceat adjungere pauca quæ non poffum commode præterire. Meritò igitur poetæ Noctem inferis, exurgere fcriptitarunt; cum impoffibile plane fit aliunde tot tantaque mala nifi ex eo loco mortalibus invehi. Oborta enim nocte fordefcunt et obfufcantur omnia, nec quicquam tunc profecto intereft inter Helenam et Canidiam, nihil inter pretiofiffimos et viles lapillos, nifi quod gemmarum nonnullæ etiam noctis obfcuritatem vincant; huc accedit, quod amoeniffima quæque loca tunc quidem horrorem incutiant, qui etiam alto et trifti quodam augetur filentio; fiquidem quicquid ufpiam eft in agris, aut hominum aut ferarum, vel domum, vel ad antra raptim fe conferunt; ubi ftratis immerfi ad afpectus noctis terribiles, claudunt oculos. Nullum foris confpicies præterquam fures et laverniones lucifugos, qui cædem anhelantes et rapinas, infidiantur bonis civium, et noctu folum vagantur, ne detegantur interdiu; quippe dies nullum non indagare folet nefas, haud paffura lucem fuam iftiufmodi flagitiis inquinari; nullum habebis obvium nifi lemures et larvas, et empufas quas fecum Nox comites è locis afportat fubterraneis, quæque tota nocte terras in fua ditione effe, fibique cum hominibus communes vendicant. Ideoque opinor noctem auditum noftrum reddidiffe folertiorem, ut umbrarum gemitus, bubonum et ftygum ululatus, ac rugitus leonum, quos fames evocat; eò citius perftringerent aures, animofque; graviori metu percellerent. Hinc liquidò conftat, quam fit ille falfus animi qui noctu homines à timore otiofos effe, Noctemque curas fopire omnes autumnat; namque hanc vanam effe et nugatoriam opinionem infoelici norunt experi L 4 |