Page images
PDF
EPUB

fegetum, vectigalium, ac denique eorum etiam vinorum, quae in bofpitum, cetera liberorum hominum, praediis procrearentur, coenobio S. Martini in monte Pannoniae fito in perpetuum addixit, atque triennio poft, altero a coronatione fua anno 1001. folenni 1001. diplomate roborauit (a). Autographum diplomatis huius nos ipfi in facro monte Pannoniae diligenter infpeximus, et examinauimus; neque veremur, pro genuinis D. regis literis et habere, et venerari; praefertim poftquam complures viri doctiffimi illius fidem, et integritatem erudite non minus, quam folide vindicarunt. Cartbuitius, dum fundationis huius hiftoriam recenfet, addit vna liberorum pariter, fiue prolium comitatus Simeghienfis decimas, eadem occafione, monafterio S. Martini fuiffe affignatas (b). Verum quoniam fundationales literae, in quibus votum a D. Stephano ante pugnam, cum Cupa duce initam, conceptum multis verbis explicatur, fingularis huius decimationis nuspiam meminerunt, ac ipfi etiam montis Pannoniae monachi, qui mentem fundatoris fui optime perfpectam habere et potuerant, et

(a) Diploma hoc omnium accuratiffime edidit, ac.
iHuftrauit Cl. P. Chryfoftomus Nouák, ex O. S.
B. in vindiciis eiusdem edit. Budae, A 1780.
(b) Conftituens, inquit, ex omnibus eorum facultati-
bus tam ftrictas decimas dari, vt fi cui decem li-
beros habere contingeret, decimam prolem S. Mar-
tini coenobio daret. cap. I. pag. 127. edit,
Prayanae..

debuerant, a decimandis prolibus abftinuerunt; exiftimo Chartuitium id e vulgi rumore haufiffe. Cum enim D. Stephanus ab omnibus Simeghienfibus, etiam liberis perfonis, atque omnium rerum decimam S. Martino vouerit, ac reapfe tranfcripferit, credere vulgus poterat, generali ea locutione prolium etiam decimationem comprehendi voluifle. Eodem e fonte, e Cartbuitii fcilicet legenda, fua haufit M. Turotzius (a). Quamquam fenfu alio veriffimum fit, liberorum quoque decimam laudato coenobio per diuum fundatorem fuiffe donatam: ex illius quippe mente, non agreftis folummodo plebs, verum etiam liberi, feu liberae perfonae, quales nominatim fuiffe conftat hofpites (b), e praediis fuis decimas dicto monafterio pendere cogebantur (c): eodem profecto

mo

(a) Vniuerfum, inquit, populum in prouincia Cupan ducis degentem decimas liberorum, frugum, ac pecorum fuorum coenobio S. Martini dare, perpetuo iure decreuit. Part. II. cap. XXVIII. (b) Recole hic ea, quae de hofpitibus introductionis . X. explicuimus.

(c) Huc faciunt verba illa diplomatis S. Stephani: Supra nominati comitatus decimationem de omnibus negotiis, praediis, terris, vineis, fegeribus, vectigalibus, vinumque bofpitum, quod in praedis eorum excrefceret abbati eiusdem monafterii fine mora fubiugarem. Nulla hic prolium decimationis fit mentio; plus autein diplomati, quam vul. gi opinioni, indeque, hauftae traditioni deferendum effe, nemo eft, qui ambigat.

[ocr errors]

modo haec liberorum decimatio intelligenda eft, quo ex D. Ladislai regis decreto: ab bates de liberis fuis, non vtique prolibus, fed perfonis liberis, epifcopis decimationem dare iuffi funt (a).

S. IV.

Curae S. Stephani ad propagandam Chriftianam religionem.

Seditio, quam Cupa dux excitauerat, non fine coelefti ope feliciter fuperata, paulo vehementiores D. Stephano fubiecit ftimulos, ad accelerandam quantocius gentis Hungari. cae conuerfionem: videbat quippe, neque mo narchiam fuam diu tranquillam; neque fe in folio fecurum fore;, nifi Chriftiani, potentiores praefertim, ac nobiles numero, viribus, et autoritate, gentilibus anteirent. Quapropter miffis fine mora in vicinam Germaniam, et Bohemiam nunciis, ac literis, viros facros in Hungariam inuitauit, vt praedicatione fua populum Hungaricum in lege euangelica inftituerent, ac ad fufcipiendum baptismum ad. ducerent, optime confifus fore, vt clementiffimum numen piis operariorum conatibus affifteret, gentique, tamdiu iam in gentilismi tenebris coecutienti, fidei lumen largiretur. Geffere optimi principis inuitationi morem quamplurimi, atque ineunte iam anno 999. 999. multi presbyteri, clerici, monachi in Hun

(a) S. Ladislai decret. lib. I. cap. XXVII,

[blocks in formation]

gariam immigrarunt, nouae huic vineae la borem fuum impenfuri. Atque hoc in numero fuit Breunouienfis in Bohemia mona fterii abbas Aftricus, alio nomine Anaftafius (a), vir infigni virtute, et fapientia praedi tus, cui vna, atque monachis, quos ille fe1000.cum adduxerat, mox anno infequente 1000. ad radicem montis ferrei, feu Pétsuaradini, monafterium erigi coepit (b), quod alterum poft montem Pannoniae virorum apo

(a) Anaftafio illi reipfa nomen fuit, quo etiam vfus legitur A. 1107. in fubfcriptione concibi Franco-, fordienfis: Anaftafius Vugrorum archiepifcopus interfui, et fubfcripfi. Iaque non incongrue dici poteft ad diftinctionem alterius Anaftafii abbatis qui cum S. Martini coenobio praeerat, Anaftafio huic cognomentum Aftrici in Hungaria fuiffe ad junctum: poterat autem ob infignem religionem, et fapientiam Aftricus, feu Coeleftis vocitari; vel. derté a familia, aut loco natali,

[ocr errors]

(b) Haec plane ad mentem Chartu tii, qui cap. II.`
pag. 128 Aftricum non fub Geifa duce, fed impe-
rante iam D. Stephano; nec nifi poft deui-
ctum iam Cupam Sieghien em, cun pluri-
bus fociis e Bohemia veniffe, ac illico monafterio
ad radicem montis ferrei initium dediffe, clariffimis
verbis affirmat. Confirmatur id e fundationalibus'
eiusdem coenobii literis A. 1015 datis. In quibus
D. Stephanus, laudattım coenobium ante annos
XIV. itaque aut exeunte A. 999. aut ineunte A:
1000. coeptuin afferit, ac in claufula literarum
Aftricum, feu Anaftafium, tum Colocenfen antifti
Ex
tém, primum illius abbatem faisse affeuerat.
quo palam fit, diffentire nos ab iis, qui Aftricum
eumdein effe putant, cum Anaftafio S. Martini ab-
bate, qui iam A. 998. D. Stephano contra Cupam

ftolicorum effet feminarium, qui in inferiori bus regni partibus euangelium promulgarent. Talibus auctus fuppetiis pius princeps, dato ad omnes prouincias edicto praecepit, vt omnes, atque finguli dimiffis a fe verbi diuini praeconibus dociles praeberent aures, abiectoque idolorum cultu, baptismum fufciperent. Ipfe quoque D. Stephanus minime alienum a fua fummi imperantis maieftate pu tauit, apoftolicum praedicandi, fubditisque viam aeternae falutis commonftrandi, munus obire: et quoniam primorum gentis cu iuscumque exempla maximam apud vulgus vtramque in partem vim habent, praecipuam: impendit curam, comitibus, militiaeque du cibus ad veri Dei agnitionem pertrahendis:. alios ex his docendo, hortando, atque etiam rogando; eos autem, qui autoritate fua in: ftitutae per vniuerfum regnum euangelii praedicationi paulo audacius, quam fubditos decebat, obfiftebant, minis etiam, atque terroribus adhibitis, ad faniorem mentem ftuduit reuocare (a). His cum vteretur adminiculis D. Stephanus, dubitari nequit, quin primores, nobilesque plurimi, praefertim in ditione ducali domui propria degentes, legem euangelicam fufceperint. Hos inter conatus,

pugnaturo adftiterat, cuius etiam in diplomate fundationis S. Martini diferte fit mentio. Fundationales coenobii Péts - Varadienfis. Vide in Hiftor. epifcop. Quinque-ccclef, Tom 1. pag. 74. (a) Haec ex Carthultio cap. II. pag. 130.

« PreviousContinue »