Page images
PDF
EPUB

Ius

quem, ac imprimis nobilem opprimere, aut facultatibus fpoliare praefumat (a). ignobilem in nobilium, milieum, ac feruientium coetum adfcribendi, bonorumque donatione augendi, foli regi affertum; quem ordinem, vt eo arctius regiis partibus autoraret D. Stephanus, id nominatim priuilegii conceffit, vt fub nullius alterius, quam regiae maieftatis, vexillo militaret (b). Eodem tempore decretum fuit, vt factae per regem bonorum donationes effent perpetuae, idmodi bona, et poffeffiones hereditario iure tranfirent ad pofteros, neque alia de caufa, quam ob laefae maieftatis crimen poffint amitti: data infuper omnibus facultas, teftamenta de rebus fuis aquifitis in ecclefiarum, cognatorum, aut quorumuis aliorum fauorem condendi: id folummodo fapientiffimus legislator cautum effe voluit, vt donatario, eiusdemue pofteris fine fobole fublatis, auita bona ad regias redirent manus, atque hac ratione familiarum intereuntium non alius, quam rex heres fieret (c). Abque his conftitutionibus nobilitas Hungarica, per capitaneos antea oppreffa, caput efferre coepit, terrarumque ac poffeffionum fuarum proprie tatem vna, atque perpetuitatem confecuta

(a) Ibidem cap. VI. XX. XXXIII. et XLIV. (b) De nobilium militum ratione militandi vberius egimus fuperius §. VI. et XVII. in introductione ad nouae Hungariae hiftoriam.

(c) S. Stephani decret. lib. II. cap. V. XXIV. et XXXV.

fuit: ex aduerfo autem reges Hungariae per ftabilitam in deficientium bonis fucceffionem id obtinuere, vt nullo non tempore in promtu haberent bona, quibus citra regalium terrarum, atque reddituum fuorum diminutionem, bene de fe, et patria meritos praemiare, ficque aliorum etiam animos ad confimilium virtutum imitationem poffent excitare. De ceteris fummorum imperantium iuribus non eft, cur prolixius hic agamus, quae profecto auguftorum caefarum exemplo D. Stephanus fibi, fuccefforibusque farta, tectaque elle voluit; talia funt: bella indicere, fancire cum vicinis foedera, honores, et dignitates in profana non minus, quam facra republica viris idoneis conferre, leges condere, ac denique de capite, et fortunis fubditorum fummo iure decernere. Regiae, quam primus Hungariae intulit, dignitatis decoro, atque fplendori profpecturus, more apud auguftos recepto, nonnullas dignitates inftituit, quas, maiores regni baronatus, appellamus (a). Senatum pariter regalem e facris, profanisque viris conflatum erexit, fibi in gubernatione monarchiae confilio, auxilioque futurum: cancellarium denique, vice cancellarium, notariosque, feu feribas adfciuit, quae officia ad Germaniae imitationem ecclefiafticis viris credidit. Porro cum videret D. Stephanus magnam regni partem incolis vacuam fqualere; de populi fre

(a) Egunus de his in introductione §. IV.

[ocr errors]

quentia, vnde maximum reipublicae robur accedit, in Hungariam inducenda follicite cogitauit. Vt itaque exteros ad fe pertraheret, aduenas omnes, qui bofpites dici confueuerunt, liberos, ac ab omni feruitute immunes fore declarauit, promiffa illis, ne a quoquam opprimi poffent, regia protectione (a). Confimili ducrus humanitate, curas fuas porrexit ad captiuos Chriftianos quos Hungari variis bellis in Hungariam ab fractos, mancipiorum inftar magno numero apud fe habebant. Quare hos edicto publico manumitti, ac libertati reftitui praecepit: cum autem videret, quosdam ad dimittenda haec mancipia fua paulo effe difficiliores, ipfe perfoluto dominis litro, captiuos redemit, ac in libertatem vindicauit. Ex his alii, ceterorum inftar hofpitum, terras a nobilibus fibi locatas colendas fufcepere: alii ecclefiarum obfequiis addicti praedialium numerum auxere: alii denique ciuilia regis feruitia amplexi, per caftra regia diftributi funt, quibus eapropter vduarnicorum, fiue aulicorum appellatio adhaefit (b). Hac methodo quanta breui populi frequentia Hungariae procurata fit, facile quisque arbitrabitur. Atque haec funt praecipua D. Stepbani inftituta, quibus regnum Hungaricum in

(1) Decret. S. Stephani lib. II. cap. XX. Confer hic decret. lib. I monito VI. Vide item introductionis noftrae S. X.

(b) Haec ad mentem Simonis Kezae in appendice S de Vduarnicis editionis Horanyianae pag. 117.

meliorem ordinem, formamque redegit, viam-
que aperuit, per quam Hungaria ad fum-
mum potentiae, gloriaeque apicem pollet
afcendere.

§. X.

Conuentus regni ordinum a S. rege ce-
lebratus.

actis nouae, Chriftianaeque monarchiae fundamentis, ac, vt rerum, temporumque adiuncta ferebant, multiplicibus mandatis, feu voce, feu fcripto per regnum promulgatis, praeftolandum fibi aliquot annorum interuallo putauit D. Stephanus, vt vfu ipfo comperiret, quae vitia in gente fua dominarentur qui potiffimum effent obices, per quos publica regni falus, et fecuritas impediretur, quo fic malis fingulis opportuna poffet decernere remedia, legesque variis temporibus a fe latas mutaret in melius, clariusque explicaret. Poftquam igitur plurium annorum Ipatio fuorum indolem, et mores accuratius 1015. perfpexiffet, anno demum to16, primum omnium praelatorum, baronum, procerumque regni conuentum Strigonii celebrauit (a). Vbi ea, quae ipfe ex Francorum regum capitularibus, aliorumue principum Chriftianorum conftitutionibus cum delectu collegerat,

aut

(a) Codex iuris patrii Strigonium, quaedam Mfp.
Tolnam habent, qua de re vide Cl. Péterfi conci-
liorum Hung. Tom. I. pag. 24

L

aut etiam matura cum deliberatione excogi tauerat, pertulit; 'nonnulla vero, per ipfos regni ordines propofita, regia fua autoritate roborauit. Primum igitur, quantum hacte nus nobis conftat, hoc fuit D. Stephani ge nerale ad omnes decretum, idemque vnicuin, etfi plures ab eodem conftitutiones praeterea editas fuiffe, vel illud euidenter probet, quod et Colomanni, et Andreae II. regis de. creta quarumdam S. regis legum meminerint, quarum in decreto hoc nulla prorfus fit mentio. Porro decreti huius conftitutiones aliae ad ecclefiafticam; aliae ad ciuilem fubdito rum gubernationem pertinent: voluit feilicet pius princeps, vt facra iurisdictio ciuili haec viciffim illi affiftat, ficque fe fe mutuo imperium facerdotiumque adiuuent, ad per ficiendam monarchiae Hungaricae felicitatem,

S. XI.

Praecipuae leges ad ordinem facrum spectan=

tes

E legibus ad hierarchiam Hungaricatti conftabiliendain pertinentibus praecipuae funt fequentes: poffeffiones, terrae, ac emolu menta, fundationis nomine ecclefiis dicata rex Hungariae non fecus, atque rem fuam tueatur ; fi quis ex aulae miniftris ad ea inuadenda, aut auferenda confilium aliquando fuggereret, etfi fpectatis ingenii fui dotibus ad regis, regnique obfequium vtilis viderecontinuo ab aulae muniis remoueatur;

[blocks in formation]
« PreviousContinue »