Page images
PDF
EPUB

templa, praefertim quae Catholici aliquando iuris fuille compertum erat, fibi vindicauerint, vt adeo paucorum annorum fpatio ter centena templa hac ratione occupata fint. His aliisque fimilibus vltra modum commoti proteftantes, communi nomine libellos fupplices ad caefarem transmifere, at nullo fucceffu, quod is diuturni belli Germanici mole preffus, vix otium reperiret, rebus Hungaricis intendendi, atque idcirco a comitiis etiam pro more, inftitutoque veteri habendis abftinere cogeretur. Sic cum querimoniis fuis medelam a caefare differri paulo acerbius ferrent, morae impatientes Georgii Rákotzii fenioris, Tranffiluaniae principis opem, patrociniumque implorarunt; nihil homini, dudum iam eam turbarum opportu nitatem ambienti, hac proteftantium legatione gratius euenire poterat. Cum enim legibus prouincialibus vetaretur, ne quidquam bonorum in Tranffiluania quocumque demum nomine fibi, familiaeque fuae poffet. addicere, Gabrielis Bethlenii exemplo animatus, ex ruinis Hungariae opes, potentiamque domus fuae augere auebat; tempus ipfum rei gerendae opportuniffimum erat : Hungaria enim a milite Germanico, vacua non fatis ad vim fuftinendam comparata fuit, neque caefari licebat, durante in Germania bello, iuftam copiarum fuarum partem domum reuocare: vt adeo Rákotzio de belli fucceffu minime dubitandum fuerit. Qua propter legatos proteftantium fecuros elle iuflit, fe operam fuam per nuncios, et li

teras apud caefarem collocaturum, omnique ratione in id connifurum, vt eorum poftu-TM latis ad amuflim fatisfiat, neque fecus, ac promiferat, egit poftea. Clam imprimis noua militum fupplementa confcribere, omnemque belli apparatum diligenter inftaurare, praeparareque coepit, fimul autem milla Bizantiuni legatione Ibraimum Turcarum fultanum ad ineundam fecum belli focieratem inuitauit: vbi iufto fe exercitu domi inftructum fenfit, ac vna de affuturis fibi Turcas rum auxiliis certior redditus fuit, literis faftu, et arrogantia plenis, nec fine minarum iactatione Ferdinandum III. admonuit, ve Hungarorum proteftantium, ac aliorum etiam querimoniis primo quoque tempore mederetur: ad quas cum caefar, fuae regis Hungariae, directique Tranffiluaniae domini dignitatis memor, homini coronae fuae fiduciario paulo feuerius refpondiffet, Rákotzius fine mora bellum decreuit, miffisque ad Suecos Germaniam tum euaftantes oratoribus arctiffimum cum eis foedus contra caefarem iniit priusquam autem belli facem Hungariae inferret, nequid domi fuae turbarum enafci poffet, cognominem filium principem eligi, inaugurarique procurauit, eidemque Gabrielis principis Báthori, ex Andrea fratre neptem Sophiam, ampliffimarum domus Báthorianae in Hungaria dynastiarum heredem vltimam, licet Catholicis facris addictam, folenni matrimonio coniunxit, quo fic immenfarum opum acceffione, Rakotzianam domum ad fummum potentiae apicem eueheret.

[ocr errors]

§. III.

§. III.

Belli Rákotziani fucceffus.

Hunc in modum cunctis domi, forisqué ad bellum cum fucceffu gerendum rite difpofi tis, A. 1644. feptuaginta prope millium ex- 1644 ercitum Hungariae finibus infudit, vtque priuatis cupiditatibus fuis iufti belli fpeciem obtenderet, datis ad vniuerfos comitatus literis, caufas, quae eum ad arma caefari inferenda permouerant, appofitis ad tumultum concitandum verborum, fententiarumque for mulis diuulgauit, has inter praecipuae fu ere: Proteftantes libero religionum fuarum exercitio, miniftris, teniplisque impune fpoliari, per Catholicos opprimi, a ciuilibus. regni muniis, ac magiftratibus folius religionis caufa arceri. Ex aduerfo feuitas, quorum tamen in religione per iuuentutis inftitutionem, conciones, expeditionesque facras propaganda conatus et caefari, et antiftitibus, et Catholicis vniuerfim magnopere probabantur, in dies numero augeri, eorumdem colonias in ciuitates, et munitiora Hungariae loca deduci, ficque tranquil litatem domefticam perturbari, pacificationem Viennenfem, et decreta in fauorem gentis Hungaricae edita paffim violari. Haec et alia his confimilia poftquam prolixe recenfuiffet Rákotzius, omnes, et fingulos, quibus religionum libertas, aut patriarum praerogatiuarum, ac immunitatum conferuatio cordi ellet, maiorem in modum exhor

[blocks in formation]

tatus eft, vt fibi, velut gentis Hungaricae vindici, arma dextrasque coniungerent. Et valuir fane fpeciofum illud, principibusque Tranffiluaniae admodum familiare velum; nec enim foli nobiles, verum vulgus etiam ab aratro ad arma in patriam ftringenda sub Rákotzii figna conuolauit. Paulo prius, quam tempeftas in apertum erumperet, caefar de Rákotzii foederibus, hoftilique in fe animo certior redditus, et literis, et legatione in Tranfiluaniam miffa, hominis animum ad aequiora confilia, litesque in pace terminan das permouere ftuduit, at vbi oleum, et operam fe perdere, Rákotziumque ferociorem potius, quam mitiorem fieri fenfit, ipfe quoque ad ineuitabile iam bellum cuncta apparare coepit: ad quod quidem propulfandum non fatis domi vires comparatae erant; cum enim iam inde a comitiis A. 1608 1608. fub Mathia II. celebratis, renouata idemtidem conftitutione, vetitum fuiffet regibus noftris, Germanicam militiam in Hungaria tenere, aut eamdem inconfultis regni ordinibus vllo fub praetextu inducere, ex Hungaris autem praeter praefidiarium, confiniariumue militem, nullae effent ftipendio conductae legiones, id vnum Ferdinando III. caefari eo temporis articulo reliquum fuit, vt Nicolao Efzterházio palatino negotium daret, imperata ad patriarum legum mentem infurrectione, nobiles aeque, ac ignobiles. ad regni defenfionem fub figna regia cogen di: quem in finem omnes, qui legitimi prin. cipis, facrae coronae, patriaeque faluti pro

1

fpicere vellent, per diuulgatas vbiuis regias literas pro poteftate euocati funt. Neque fpes fua delufit caefarem: tanto enim numero in ea temporum iniquitate copiae ad palatini caftra confluxere, vt hoftium impetum aliquamdiu fuftinuerint, atque habitis non vna vice leuioribus praeltis victores euaferint. Verum cum Rákotzii exercitus in dies crefceret, Turcaeque pariter ex foedere rem agere coepiffent, palatinus confiderata virium fuarum inaequalitate, ab ineundo decretorio certamine prudenter abftinens, fenfim pedem referebat, Vt nouorum tironum acceffione copias fuas interea augere, ac, quae venturae propediem ferebantur, legio nibus Germanicis opportune fe poftea poffet coniungere atque hoc tempore Rákotzius ea vfus fuit fortuna, vt vniuerfa fere fuperiore Hungaria Pofonium vfque fit potitus. Quamuis autem caefar parte copiarum Germanicarum praeclaris cum ducibus in Hungariam traducta, non femper improfpero v teretur fucceffu, quia tamen exhaufto iam aerario publico, tam difficili, diuturnoque® bello tot cum hoftibus profequendo imparem! fe videbat, de modo pacis aliquando tandem conficiendae cogitare coepit, quo et dome fticas, et totius imperii Germanici res admodum turbatas, atque conuulfas ad quietem reduceret. Prima omnium cura fuit de Turcis a Rabotzii foedere abftrahendis: quapropter cum Ibraimum Turcarum fulcanum, ignauum cetera principem, auaritiae, et cupiditati vltra modum deditum elle com

Sa

n

« PreviousContinue »