fuam contuliffet, procuratori fuo negotium dediffe Februario menfe 1644, ut bis mille quadringentas libras Belgicas ad illius navis periculum præftandum Amfterodami curaret: ea navis cum in itinere, ad oram ipfam Indiæ, ab Hollandica quadam, quæ ex navibus orientalis illius focietatis erat, capta effet; qui præftando periculo fe obligaverant, pactam pecuniam numerare recufaffe; et fextum jam annum poffe nof tros, qui fumma cum affiduitate maximiique impenfis jus fuum perfecuti funt, dilationibus variis eludere. Quod cum petitoribus grave admodum atque iniquum videatur, et nonnulli ex iis qui fe obligârunt vel jam diem obierint vel folvendo non fint, nequid fortè ad priora damna summi discriminis accedat, magnopere à vobis petimus, ut per tot annos in foro jactatis ac propriè naufragis iftis veftram æquitatem portum effe atque perfugium velitis; utque de caufa fua, quam illi juftiffimam effe confidunt, primo quoque tempore judicium fiat. Vobis interim omnia ad Dei gloriam, ecclefiæque præfidium, fauftè atque feliciter evenire volumus. Excelfarum et præpotentium dominationum veftrarum ftudiofiffimus, OLIVERIUS, Prot. Reip. Angliæ, &c. Westmonasterio, Maio, 1656. OLIVERIUS Protector Reip. Anglia, &c. Excelfis et præpotentibus Dominis Federati Belgii Ordinibus, S. D. Excelfi et præpotentes Domini, amici chariffimi; Conqueruntur apud nos graviter iidem, de quibus antea circa idus Septemb. fuperioris anni literas ad vos dedimus, Thomas et Gulielmus Lower, defuncti Nicholai Lower hæredes legitimi, fe adverfariorum fuorum five gratiâ five opibus oppreffos, quamvis caufa fua imprimis optima, et, cum id fatis non effet, literis etiam noftris ter deinceps commendati fuiffent, impetrare hactenus nullo modo poffe ut relictam teftamento hæreditatem adire fibi liceat: Ab Hol landiæ foro, ubi primùm actio inftituta erat, veftram ad curiam rejecti, inde in Zelandiam tranfmiffi, (quæ tria in loca totidem noftras literas attulerunt) ab Zelandia nunc rurfus ad veftrum fummum judicium haud inviti remittuntur: ubi enim poteftas fumma eft, ibi æquitatem quoque fummam effe fperant: fi ea fpes fallat, elufi atque irriti, poft hanc tantam juris obtinendi caufà concurfationem fuam, quem demum confiftendi locum habituri fint, nesciunt: nam de literis noftris, fi his jam quartis nos viderint nihil proficere, non eft ut in pofterum quicquam fibi polliceantur. Nobis certè gratiffimum erit, fi poft tot rejectiones, facto fine mora judicio, hæredes plurimum quidem in æquitate atque juftitia veftra, aliquid etiam in authoritate apud vos noftra præfidii fibi fuiffe intellexerint. Quorum de altero non dubitamus, alterum vel amicitiæ noftræ daturos vos effe confidimus. Excelfarum et præpotentium dominationum veftrarum ftudiofiffimus, OLIVERIUS Protector Reipub. Angliæ, &c. Weftmonafterio, Maio, 1656. OLIVERIUS Protector Reipub. Angliæ, &c. Sereniffimo Verùm Cum mercatoribus quibufdam Anglis, à nonnullis mercatoribus Lufitanis ex focietate Brafilienfi, vecturæ commorationifque nomine, ann. 1649, et 1650, grandis pecunia debeatur, quæ pecunia à fupradicta focietate juffu majeftatis veftræ retinetur, expectabant quidem dicti mercatores uti ea pecunia ex conditionibus proximi fœderis jampridem fibi numerata effet. ne amputetur fibi fpes omnis ac ratio recuperandi fua debita verentur, ex quo intelligunt ftatuiffe majestatem veftram ut quam pecuniam Brafilienfis focietas ipfis debuiffet in ærarium veftrum inferretur, utque portorii dimidia pars folvendis iis debitis impenderetur; atque hoc pacto mercatores legitimum duntaxat lucrum, five fœnus pecuniæ fuæ, accepturi effent; ipfa forte interim funditùs intereunte. Quod nos nobifcum reputantes quàm durum fit, eorumque juftiffimis precibus victi, has noftras ad ma jeftatem veftram literas ipfis conceffimus: hoc potiffimum à vobis poftulantes, uti præftandum curetis, ut fupradicta focietas Brafilienfis hujus reipub. mercatoribus quamprimum fatisfaciat, tam de fumma pecuniæ cuique eorum debita, quam quam de fœnore quinquennali: cum hoc et per fe juftum fit, et fœderi nuper vobifcum inito confentaneum: quod et nos eorum nomine à majeftate veftra peramicè petimus. Majeftatis veftræ ftudiofiffimus, OLIVERIUS Prot. Reip. Angliæ, &c. Ex palatio noftro Westmonafterio, die Julii, 1656. OLIVERIUS Protector Reip. Angliæ, &c. Sereniffimo Principi CAROLO GUSTAVO, Suecorum, Gothorum, Vandalorumque Regi, &c. Sereniffime Rex; Cum amicitiam majeftatis veftræ, tanti principis rebufque geftis tam clari, meritò plurimi faciamus, tum is, cujus operâ fœdus inter nos arctiffimum fancitum eft, illuftriffimus do. minus Christiernus Bondus, legatus vefter extraordinarius neceffe eft gratus nobis et commendabilis hoc nomine im primis fuerit. Hunc itaque hac legatione laudatiffimè per functum, non fine fumma cæterarum etiam virtutum egregiarum laude, ad vos dimittendum cenfuimus: ut qui antea in pretio apud vos atque honore fuit, nunc uberiores affi duitatis atque prudentiæ fuæ fructus ex hac noftra commendatione percepiffe fe fentiat. Quæ reliqua tranfigenda funt, de iis legationem brevi mittendam ad majeftatem veftram decrevimus: quam interim Deus incolumem defendendæ ecclefiæ fuæ reique Sueciæ columen conservet. Majeftatis veftræ ftudiofiffimus, OLIVERIUS Prot. Reip. Angliæ, &c. Ex palatio noftro Westmonafterii, Julii An. Dom. 1656. OLIVERIUS Protector Reipub. Anglia, &c. Sereniffimo Principi LUDOVICO Galliæ Regi, S. D. Sereniffime Rex, amice ac fœderate chariffime; Detulerunt ad nos, per libellum fupplicem, mercatores quidam Londinenfes, Richardus Baker ejufque focii, navem quandam Anglicanam ab fe conductam, cui nomen verna culum culum The Endeavour, magifter Gulielmus Joppus, tre centis atque tredecim vini optimi culeis ex Tenariffa infula Londinum advehendis onustam, dum inter Palmam et fupradictam infulam curfum teneret, à quatuor navibus Gallicis, in fpeciem quidem onerariis, fed prædatorium in modum armatis, quibus Ægidius de la Roche navarchus erat, primo ac vigefimo Novembris die, An. Dom. 1655, occupatam fuiffe, atque in Orientalem Indiam, quo is iter fibi effe prædicabat, cum omni onere ac plerifque nautarum abductam; reliquis quatuordecim ad Guineam Nigritarum in littus quoddam expofitis. Quod eo confilio Ægidius feciffe fe dictitabat, nequis eorum, ex terra tam longinqua et inhumana forte elapfus, teftimonio læderet. Fatebatur enim, fe neque mandatis inftructum, ut Anglorum naves caperet, neque alias quas poterat antea cepiffe, ut propterea quod inter Gallos noftramque remp. per eos ipfos dies conveniffe pacem non ignorabat: fed cum in Portugallia conftitutum fibi effet commeatus accipere, et ab adversis ventis rejectus attingere ea loca non potuiffet, coactum fe, ad fupplendum quæ opus fibi effent, iis uti quæ in ifta nave reperiffet: credere fe proinde, illarum navium dominos de damno fatiffacturos. Damnum autem conftat fupra fedecim mille libras Anglicas, id quod ex juratis teftibus facile apparebit, mercatoribus noftris datum. Verùm fi tam levibus de caufis temerare acta principum religiofiffima, et quafi ludibrio habere, negotiatoribus quibufvis ob fua commoda li cuerit, concidet profecto omnis pofthac fœderum fanctitas, omnis principum fides atque authoritas obfolefcet, proque nihilo habebitur. Quapropter non rogamus tantum, fed majeftatis veftræ quàm maximè intereffe arbitramur, ut qui regis fui fœdus, jufque jurandum fanctiffimum, primi omnium tam facile violare funt aufi, quamprimum dent pœnas tantæ perfidiæ atque audaciæ debitas; utque illarum interea navium domini de damno, etiam ipfo fuorum præjudicio, mercatoribus noftris fummam per injuriam illato, fatisfaciant. Deus majestatem vestram diutiffimè confervet, remque Gallicam contra communem utriufque noftrum hoftem tueatur atque fuftineat. Majeftatis veftræ ftudiofiffimus, Ex palatio noftro Weftmonafterii, die Augufti An. Dom. 1656. OLIVERIUS OLIVERIUS Protector Reip. Anglia Eminentiffimo Domino Cardinali MAZARINO. Eminentiffime Domine; Cum dandæ mihi literæ ad regem effent, eandem quoque ad eminentiam veftram fcribendi occafionem arbitrabar mihi oblatam: cujus enim unius viri prudentia fingularis Gallorum res maximas, fummaque regni negotia, pari fide, confilio, ac vigilantia, moderatur, eum celari qua de re fcriberem non convenire exiftimabam. Foedus enim à vobis, quod dubitare nefas effet, fanctiffime percuffum, eodem penè die fpretum ac violatum à Gallo quodam Ægidio, quatuornavium præfecto, ejufque fociis nequaquam infcientibus, querimur: quemadmodum et ex literis noftris ad regem datis, et ex ipfis mercatorum noftrorum poftulatis, facile poterit cognofcere eminentia veftra; quam præter cæteros non fugit, quanti non magiftratuum duntaxat, verum etiam ipfius regiæ majeftatis, interfit violatores fœderum primos eos feveriùs puniri. Verum illi fortaffe, quo tendebant, in Orientalem Indiam jam nunc appulfi, noftrorum bona, contra jus omne atque fidem in recentiffimo fœdere erepta, veluti prædam ab hoftibus captam fibi habent. Illud eft interea quod eminentiam veftram rogamus, ut quæ ab navium præfecto, tanquam itineri fuo neceffaria, noftris ablata funt, ea ab illarum navium dominis, id quod ipfi prædatores æquum effe cenfebant, reftituantur: qua in re veftram eminentiam, qua valet authoritate, plurimum poffe intelligimus. Eminentiæ veftræ ftudiofiffimus, Ex palatio noftro Westmonafterii, die Augufti An. 1656. OLIVERIUS |