"Syllogifmus eft difpofitio dianoëtica qua quæftio cum argumento ita difponitur, ut pofito antecedente, neceffariò concludatur." Elt dianoia eft ergo difcurfus mentis ac rationis quo aliud ex alio ratiocinando colligitur: eam ratiocinantis quafi collectionem vox ipfa fyllogifmi fignificat: quæ quidem collectio five deductio ab intellectus humani imbecillitate profecta eft: quæ cùm rerum veritatem et falfitatem primo intuitu perfpicere in axiomate non poteft, ad fyllogifmum fe confert, in quo de confequentia et inconfequentia earum judicare poffit. "Cùm itaque axioma dubium eft, quæftio efficitur, et ad ejus fidem tertio argumento eft opus cum quæftione collocato." Quæftionis partes vulgò termini appellantur; et antecedens quidem minor terminus, confequens major terminus dicitur: quia antecedente latius ferè eft confequens. Tertium autem argumentum ab Ariftot. medium et medius terminus dicitur. Non quod femper medius inter duos quæftionis terminos in fyllogifmo collocetur, fed eò quòd quafi arbiter de confenfu eorum inter fe aut diffenfu, difceptat et judicat. Atque hæc funt tria illa argumenta, ex quibus folis omnis fyllogifmus conficitur; duo fcilicet queftionis, et tertium argumentum ; quæ vulgò "tres termini" dicuntur. Termini autem ifti non femper fimplices funt voces, fed orationes nonnunquam longiufcula; nec femper cafibus rectis, fed obliquis interdum efferuntur. "Partes fyllogifmi duæ funt; antecedens et confequens. Antecedens fyllogifmi pars eft, in qua quæftio cum argumento difponitur." "Syllogifmi antecedens partes duas habet, propofitionem et affumptionem: quæ vulgò præmiffæ nominan tur. 66 Propofitio eft prior pars antecedentis, qua quæftionis faltem confequens cum argumento difponitur." "Saltem;" quia nonnunquam tota quæftio cum argumento in propofitione difponitur, ut infra patebit. Propofitio vulgò "major" dicitur; vel quia majorem . vim habet (eft enim argumentationis quafi bafis et fundamentum) vel quia major terminus, i. e. confequens quæftionis in propofitione collocatur. "Aflpump "Affumptio eft fecunda pars antecedentis, quæ affumi tur è propofitione." Affumitur enim inde vel tertium argumentum vel tota affumptio, ut infra perfpicietur. Hinc itaque argumentum tertium, five medius terminus, dignofcitur, quòd bis poni, tur ante conclufionem. Affumptio vulgo "minor propo fitio" dicitur, vel quia minorem vim obtinet, ex propofitione videlicet deductam; vel quia minor terminus, i. e. antecedens quæftionis, in ea fæpe difponi foleat, non semper, ut infra intelligemus. "Syllogifmi autem pars confequens est, quæ complectitur partes quæftionis, eamque concludit. Unde complec tio et conclufio dicitur." Hinc fequitur, conclufionem et verbis et terminorum ordine, eandem planè effe cum propofita quæftione oportere; alioqui fyllogifmi fidem claudicare, et quafi depofitum non reddere. Secundo hinc intelligitur illa regula, "tertium argumentum five medius terminus nunquam ingreditur conclufionem." Ratio eft, quia medium non eft id quòd concluditur, neque de quo quicquam; fed id, quo adhibito, quæftio concluditur, vel duo ejus termini inter fe confentire aut diffentire judicantur. Medius itaque terminus aut ulla pars ejus in conclufione fi fit, fyllogifmum vitiofum facit; id facillime deprehenditur, fi non folum quæftio propofita, fed præterea aliquid quod bis erat in præmiffis repetitum, conclufionem intrat. Cùm autem in omni fyllogifmo, ut ex ejus definitione conftat, quæftio cum argumento ita difponatur, ut pofito àntecedente, i.e. conceffis præmiffis, neceffariò concludatur : quæ neceffitas non confequentis, fed confequentiæ, non materiæ, fed formæ eft; hinc intelligitur, nullam in fyllogifmi forma differentiam effe contingentis et neceffarii, sed syllogifmum omnem neceffario concludere, tefte etiam Aristot. Prior. 1, 33, eamque neceffitatem ex legitima difpofitione, quæftionis cum tertio argumento, non ex neceffaria partium in antecedente difpofitarum veritate pendere. Unde et illi redarguuntur, qui vulgò dividunt fyllogifmum in dialecticum et apodicticum, probabilem fcilicet et demonstrativum, five neceffarium, cùm et illa diftinctio axiomatum fit, et fyllogifmi confequentia tam in contingenti, immo in falfo neceffaria fit, quàm in vero et neceffario; immo ex falfis præmiffis conclufio nunc vera nunc falfa neceffariò fequatur: ut, "omnis leo eft quadrupes: Socrates eft leo; ergo Socrates eft quadrupes." In quo fimile quiddam habet fyllogifmus axiomati connexo, et fortaffe originem ab eo ducit: nam ut connexum neceffarium effe poteft ex falfis partibus, modò ipfa connexio fit vera; ut, "fi leo eft quadrupes, et Socrates leo, Socrates neceffario eft quadrupes;" fic fyllogifmus neceffariò concludit ex veris quidem partibus nil nifi verum, ex falfis et falfum et verum, modò ipfa difpofitio fit legitima. Quòd autem Ariftotelici fyllogifmum dividunt in verum et falfum five apparentem; verum, cujus materia vera eft; in dialecticum five probabilem, cujus materia contingens eft, et apodicticum five demonftrativum ac neceffa rium, eumque vel perfectum, quæ vocatur díor five à priori, quo accidens de fubjecto per caufam vel efficientem vel finalem pofitam quidem affirmatur, remotam verò negatur; et in imperfectum quæ vocatur rr. five à pofteriori, quo accidens de fubjecto per effectum probatur; hæc quidem divifio, qualifcunque eft, cùm axiomatis propria fit, et vel ad formam fyllogifmi ut in dialectico et apodictico, vel omninò ad artem, ut in falso five fophiftico, nihil pertineat, melius rejicitur. APPENDIX. De Paralogifmis qui hac generali doctrina fyllogifmi redarguuntur. Atque hæc fyllogifmi doctrina generalis fuit. Et rec tum quidem index eft fui et obliqui, et veritatis doctrina rectè tradita, errorem omnem ipfa per fe indicat atque etiam redarguit. Verùm cùm non fit ea cujufque hominis perfpicacia aut ingenii felicitas, ut vel omnes technas adverfarii animadvertere ex ipfis regulis, vel omnes artis regulas memoria tenere femper queat, alienum non erit de præcipuis captionibus quæ committere in hanc generalem fyllogifmi doctrinam folent, feorfim hic aliquid monere. Cùm Cùm itaque fyllogifmi doctrina generali doceamur, tria duntaxat argumenta five tres terminos in fyllogifmo difponi oportere, hinc facilè perfpicuum eft, peccare omnem fyllogifmum in hanc doctrinam generalem, in quo termini vel plures ternis difponantur, vel pauciores: termini autem non tam funt verba, quàm verborum fenfus et fignificationes. 66 Peccatur autem terminis pluribus, vel apertius vel tectius. Apertius (ut puerilia de accentu, figura dictionis, plurium, que dicitur interrogationum, et fimilia omittam) cùm tres termini distinctè numerantur in propofitione: ut, "qui eft bonus et dialecticus, is eft bonus dialecticus; Cleanthes eft bonus et dialecticus; ergo, eft bonus dialecticus." Hæc fallacia compofitionis dicitur; quia divifa male componit. Contra ; qui eft bonus dialecticus, is est bonus et dialecticus; Cleanthes, &c." Hæc fallacia est divifionis; quia compofita male dividit ; vel quia compofita proponit, divifa concludit. Idem committitur etiam fine conjunctione: ut, "bonus citharædus eft bonus; Nero eft bonus citharædus; ergo, bonus." Bonus duplici fignificatione cum ❝ citharado" difponitur in propofitione; quatuor ergo termini. Sic etiam cùm non iifdem verbis aliud planè proponitur, aliud affumitur: ut, "dextera Dei eft ubique; humanitas Christi sedet ad dextram Dei; ergo, humanitas Christi eft ubique. "" Tectius verò peccatur, vel "homonymia," vel "amphibolia." Homonymia five aquivocatio eft, primò, cum fimplicis vocis feu termini unius, fignificatio duplex ponitur: ut, “leo est bestia; leo eft papa; ergo, papa est bestia." Secundò, cum argumentum in una parte propriè, in altera tropicè ponitur, vel in una parte pro reipfa, in altera pro artificiali aliqua notione rei. Hujufmodi funt artium vocabula: ut, " potens eft participium; rex eft potens; ergo, rex eft participium." "Animal eft genus; homo eft animal; ergo, homo eft genus. "" Amphibolia five ambiguitas vel in syntaxi est, vel in ipfa re. In fyntaxi; ut," pecunia quæ eft Cæfaris, poffidetur à Cæfare; hæc pecunia eft Cæfaris; ergo, poffidetur à Cæfare." Ambiguitas in ipfa re, quæ et "prava expofitio" vocatur, fit, cùm affectio rei non eadem affumitur quæ pro ponitur ; 66 ponitur; mutata autem affectione, mutatur argumentum ; Pauciores autem termini funt ternis, cùm tertium argumentum deeft. Hoc fit quoties vel idem fenfu vel æque obfcurum pro argumento fumitur; (idem enim non eft tertium ; æque obfcurum non eft argumentum) quæ "petitio principii," vel., ejus quod erat in principio nominatur; quia poftulatur ipfa quæftio ut gratis, i. e. fine argumento concedatur: ut, "enfis eft acutus; gladius eft enfis; ergo, gladius eft acutus." Vel, "quod omnis homo eft, id finguli homines funt; omnis homo eft juftus; ergo, finguli homines funt jufti." Huc refer jactatum illud, " quæ non amififti habes, cornua nonamififti, ergo cornua habes." Habere et ainittere privantia funt et quidem fine medio quatenus talia, ergo non amittere et habere funt idem, nullus itaque hic eft medius terminus, fed perinde ac fi diceres; quæ habes, habes, cornua hales, ergo habes. Hujus generis eft, cùm tertium argu: nentum non integrum è propofitione affumitur ; ut, omrics apoftoli funt duodecim; Petrus et Joannes funt apoft oli; ergo, Petrus et Joannes funt duodecim." Hic "omiles" collectivè fumptum, pars eft tertii argumenti, quod totum erat in affumptione affumendum. Ad hoc fophifma referendæ funt denique omnes converfiones enuntiationum quoties rem dubiam non argumento five medio CC termino, |