99

99

» terasque ecclefias in ditione fibi credita conftitutas, et earum epifcopos, et praelatos cum omnibus illis legitime fubiectis, ,, et ex Deo fibi creditis fecundum Deum commendare, id eft gubernare, honorare, ,, et defendere. Papam Romanum, et legatos ipfius ecclefiae Romanae non impugna,, re, fed potius defendere, eiusque eccle,, fiae Romanae iura non laedere, nec terras ad ipfam pertinentes, vel ftatuta, feu ordinamenta ipfius in eisdem terris fcienter violare, regnum fibi commiffum, et iura regalia non minuere, nec alienare, fed » potius augere, et male alienata hactenus fecundum datam fibi gratiam, ad ius priftinum reuocare. Nobiles regni fui Hungariae in approbato, et antiquo iure fer,,uare, atque a tyrannorum oppreffione eri,, pere. Legitimo coniugio tantum vti, et contentum effe, dicente fcriptura relin,, quer vir patrem, et matrem fuam, et adhaerebit vxori fuae, et erunt duo in carne vna, et quod Deus coniunxit, homo ,, non feparet (a). Populo Dei fibi ex Dei prouidentia commendato prodeffe, et non obeffe, et neminem ex eis fine iufti iudicii examinatione condemnare, et de terra

99

(a) Caput hoc argumento eft, Carolum regem male id temporis audiffe apud Hungaros, id certum, fuiffe illi filiuin nothum Colomannum nomine quem fubinde A. 1338, ad Iaurinenfem episcopatum promouit,

99

delere, delectatus Pfalmiftae voce dicentis: beati, qui cuftodiunt iudicium, et fa ciunt iuftitiam in omni tempore: promictens, fpondens, atque pollicens coram Deo, beata, et gloriofa femper virgine Dei Genitrice Maria, beato Adalberto ,, martyre, atque pontifice, et omnibus fan,, ctis, praelatis, baronibus, nobilibus, religiofis, et aliis fupradictis, omnia praedicta, et fingula firmiter, et inuiolabili ,, ter obferuare, in quantum diuino fultus adiutorio fuerit fecundum fcire fuum, et poffe,, (a). Haec erat forma iuramenti a Carolo rege eo die nuncupati, de cuius obferuatione procuranda omnes, et finguli prae lati, barones, et nobiles cautionem iureiu rando roboratam dedere, atque vna confue tum fidelitatis facramentum nouo regi prae ftitere. De his omnibus cum vtrinque actis folenue inftrumentum confectum, ac non modo notarii publici, verum etiam legati pontificii manu, et figillo confirmatum fuit (b).

S. IV.

Sanctiones quaedam in fauorem noui regis, et pro clero Hungarico perlatae:

Peracta inauguratione, legatus pontificius paulo diutius praelatos, regnique primores

(4) Vide hiftor. epifcop. Quinqueecclefienfis Tom, II,

Budae detinuit, vt perturbatum monarchiae Hungaricae ftatum communibus confiliis ad priftinum ordinem reuocaret, regisque ad id tempus egentiffimi fecuritati, maieftatique profpiceret. Ante omnia itaque, praeter infidelitatis perpetuae notam, fententia excom1309 municationis, et interdicti die XIII. Iulii e. a. pronunciata fuit in eos primum, qui bona de iure, aut confuetudine ad reges, vel reginas Hungariae pertinentia admoniti, intra dies decem, non admoniti autem intra trimeftre regiorum prouentuum curatoribus reftituere negligerent. Iisdem his omnibus poft mortem ecclefiaftica fepultura tanta fëueritate denegata fuit, vt fiquis nihilominus eorumdem corpora fepelire aufus effet, ecclefiafticus quidem cuiuscumque dignitatis beneficiis fuis omnibus ipfo facto fpoliaretur, religiofus autem in teterrimos carceres coniiceretur (a). Atque haec in regis falutem prouide, fapienterque conftituta fuiffe, nemo eft, qui non videat. Porrexit pofter curas fuas legatus pontificius in commodum hierarchiae Hungaricae, in qua quidem virtutem, et difciplinam ecclefiafticam tunc viguiffe id argumento effe poteft, quod nullas prorfus nouas leges, et decreta tum condita fuiffe conftet. Vnum folummodo in concilio, Budae id temporis celebrato, actum fuille reperitur. Memineramus fuo loco Bonifacium VIII. papam capitulis Hungaricis

(a) In conciliis Hung. Tom. I. pag. 148. et feq.

praelatos fibi eligendi poteftatem ademiffe, ac ad fedis apoftolicae arbitrium ecclefiarum Hungariae prouifionem attraxiffe, quo fic praelatos regni ad Caroli Roberti partes tra duceret. Har igitur occafione legatus pontificistilis feu fponte fua, feu cleri Hungari rogatu, priftinum antiftites eligendi ius capitulis Hungariae faluum, et integrum effe voluit, atque vna electionis canonicae modum, et literarum per eam occafionem conficiendarum formulas praefcripfit (a). Id vnum fortaffe clero Hungariae paulo moleftius accidere poterat, quod cum antea metropolitae noftri fuffraganeos fuos a capitulis légitime electos, fibique praefentatos confirmandi, et confecrandi autoritate fuillent inftructi (b), legatus pontificius hanc eis poteftatem ademerit, atque decreuerit, vt non folum eligentis capituli oratores, verum etiam electus ipfe confirmationis impetrandae caufa ad papam Romanum proficifcerentur, nifi forte tum praefens in Hungaria adeffet legatus fedis apoftolicae

(a) Ibidem.

(b) Certum id eft vel ex Honorii III. literis A. 1222. ad Vgolinum Colocenfem archiepifcopum datis qui Raynaldum praepofitum Varadienfem ad Tranf filuanam fedem a canonicis electum, ea folum de caufa inconfulta fede a postolica confirmare noluerat, quod in altero oculorum macula quadam notatus fuerit. Apud cl. Katona hiftor, criticae reg. Hung. Tom. V. pag. 395.

confirmandi facultate munitus(a). Peregrinatio haec praelatisHungaricis eo grauiore fumtu, et certiore ecclefiarum damno ftetit , quanto longius diftabat Auenio, vbi Romani pontifices annis prope LXX. domicilium habuere fufcipi nihilominus iter hoc neceffe fuit, fi quis ecclefiae, ad quam electus fuit, poffelfionem adire voluit. Quamquam canonicae electionis huius iure non admodum diu vti licuit capitulis, quod Romani pontifices pedetentim omnium Hungariae ecclefiarum prouifionem fibi folis referuauerint, (b) quae etiam non poftrema fuit caufa diffidiorum quae Carolo regi cum fede apoftolica inter ceffere poftea. Ceterum feuera illa decreta, quae in refractarios, et peculii regii detentores pronunciata meminimus, fucceffu mini me caruere: cum enim praelati, et ecclefiarum rectores aequiffimis illis mandatis ad amuffim obtemperarent, multos, queis tenerior erat confcientia anathematis metus, alios infamiae poft mortem fubeundae horror ad faniora traduxit confilia: non defuere tamen potentes quidam, qui nec facris ecclefiae fulminibus terreri poterant, nec ciuiles poenas notae infidelitatis proprias pertimefcebant, confifi et militiae robore, et opibus,

(a) In conciliis Hung. Tom. I. pag. 153. (b) Exempluin re eruationis Ioannis PP. XXII. A. 1325. lege in Hiftoria epifcopatus Quinqueecclef. Tom. II. pag 342. Item aliud anni 1317. Hierarchiae Hung. Tom. II. pag. 69.