Page images
PDF
EPUB

litauerit: neque iam magno pellicum, quas
in aula fua alebat, numero contentus, nouas
idemtidem apud Cumanos venabatur: quin
etiam adeo poftea maieftatis regiae decorum
abiecerat, vt non folum iam inter Cumanos
yerfari, verum etiam in Tartarorum, ac ipfo-
rum adeo Neugarorum tentoriis familiariter
conuiuari libidinibusque vacare non erubue-
rit. Foediffima hac viuendi confuetudine,
et, qui inde neceffario confequi debuit, rei-
publicae neglectu, adeo Ladislai regis ma-
ieftas, et autoritas euiluerat, vt potentiores
regni dynaftae excuffo illius iugo, Hungariae
regnum inter fe partiri, ac tyrannidem ar-
ripere non dubitauerint. Sic Toannes de Osl,
feu Oslép comes de Giffing maiorem trans-
danubianae Hungariae partem in fuam rede-
git poteftatem, neue à rege fuo quidquam
timendum haberet, cum Alberto Auftriae du-
ce foedus A. 1286. iniit, quo fe fe ad feren- 1285
das fibi mutuo aduerfus Ladislaum fuppetias
obftrinxere. (a). Eodem tempore Mathaeus
de Trenchinio totius fere Hungariae fuperio-
ris dominus euafit. Horum exemplo, et im-
punitate animati limitanearum ditionum praa-
fecti, et bani prouincias fidei fuae creditas,
et vectigalia publica fui iuris effecere: ac
vt paucis complectar omnia, vbi primum
rex, culpa fua, timeri deflit, mox quafi da-

(a) Hautallerus in Faftis Campililienfibus ad A. 1286.

[ocr errors]
[ocr errors]

to figuo, quisque vicinos bonis, poffeffioni busque fuis fpoliare, ac ex aliorum rapinis res fuas augere coeperunt, vt aduerfus omnia focietatis iura, nemo iam in Hungaria vitae, rerumque fuarum fecurus degeret, neque cui quam ius, fed vis, et potentia patrocinare. tur. Cumani praeprimis nimia regis cum gente fua familiaritate audaciam adepti, fociis Tartaris, et Neugaris vniuerfam Hunga. riam depraedando, percurfantes, quod colli. buerat, impune diripere, fibique obfiftentes trucidare, ferro denique, et igne omnia con fumere, non reformidarunt. Per hanc ra piendi, ac debiliores opprimendi licentiam, complures nobilium familiae generis antiqui tate, et opibus aliquando florentes, ad extremam deuenere egeftatem; viri olim clarif fimi, et geftis in republica muneribus confpicui rus colere, manuumque labore quotidiano victui neceffaria comparare funt coacti: et quia plurimum annorum fpatio con tinuatae rapinae, quafi iam ciuitate donatae erant, tanta cuiusuis generis iumentorum penuria ad extremum enata fuit, vt, cum pe cudes deeffent, homines ipfi earum loco carros impellerent: quod vehiculorum genus in perpetuam Ladislai regis, communis eius calamitatis autoris, memoriam currus Ladislai regis vulgus appellauit (b). Sic cum domi

(a) Paucis haec chronicon defcribit: Tempore enia
iftius Ladislai regis
coeperunt in ea intefti-
na bella confurgere, ciuitates confringi, villes

euncta direptioni paterent, vicini quoque principes alii ad excutiendum S. coronae Hungaricae dominium, alii ad res fuas ex Hungariae ruinis augendas, adiecere animum: Profius Seruiae princeps, et Ruffiae rubrae duces regem Hungarum adeo abiectis moribus praeditum deteftati, in libertatem fe fe afferuere. Poloni non modicam limitum Ruffiae partem in ditionem fuam redegere. Maritimae Dalmatiae vrbes plurimae defertis Hungarorum partibus, Venetorum focietatem funt amplexae. Albertus denique Auftriae dux Rudolphi imperatoris filius, Ioannem Giffingenfem comitem, a quo, incertum qua de caufa, atrociter tum diffidere coeperat, coercendi fpecie, armatus Hungariam A. 1289. fubiit, ac praeter Sopronium, ac 1289 Ginfium infuper XXVIII. alias ciuitates, ac oppida nemine pro viribus refiftente occupauit, Auftriaeque finibus adiecit (a). Hunc in modum Hungaria e priftino fplendore fuo praeceps acta, domefticis aeque, ac exteris

per combuftiones ad nihilum redigi, pax, et con
cordia penitus conculcari, diuites deficere, et no-
biles rufticari prae inopia paupertatis. Illo tempo-
re liga, fcilicet duarum rotarumvehiculum, a regni
incolis currus Ladislai regis dicebatur, quia
propter continua fpolia, animalia vehicula traben-
tia defecerant in regno, fed bomines more pecorum,
bigis iuncti, vices animalium impendebant. Cap.
LXXXI.

(a) Chronica Australis ad A, 1289.

A a a 4

in praedam ceffit, ex quo quiuis intelliget, quantum ad monarchiae felicitatem interfit cordatusne, et exactus, an ignauus, et incurius princeps eidem imperet: languente fcilicet capite, cetera quoque membra languere, et fenfim emori eft necelle.

§. XII.

Ladislaus rex per Cumanos interficitur. Mira profecco rerum viciffitudine factum eft, vt eorum fcelere, et manibus rex interiret, in quorum gratiam famam, et rempublicam prodegerat, proftituta fua viuendi confuetudine, et effufa in quoslibet thoros licentia, adeo iam Cumanis ipfis intolerabilis, et inuifus euaferat, vt inito communi totius gentis confilio, eumdem e medio tollere de creuerint, fpe firma ducti fore, vt rege fublato,,ipfi quoque magnam Hungariae par tem fibi fubiugarent, nouique Cumanorum dominatus fundamenta iacerent: parricidii exequendi negotium datum fuit tribus popu li primipilis, Arbutz, Turtul, et Kemenche nuncupatis: neque difficile id fuit perficere. Ladislaus enim non iam Budae, aut Al bae-regiae, cuftodibus corporis, et fatellitibus munitus degebat, fed Cumanos inter, Tartaros, et Neugarios, fub tentoriis habitare confueuerat. Quapropter prope caftrum Körösfzeg nocturnae quieti vacantem, die 1290 X. Iulii A. 1290. aggreffi, multis confodere vulneribus. Non tamen impune eis abiit

[ocr errors]

immane parricidium: Myze enim, feu Moy fes antea Ifmaelita Saracenus, poftea Chriftiana facra amplexus, regni palatinus, affumto in focietatem germano fuo Ladislao, et Nicolao Cumano Chriftiano, primariae pellicis regiae Eduae fratre, fida fatellitum manu ftipatus, clam in villam, vbi Arbutz, et Turtul pa ricidae agebant, irruit; vterque comprehentus ac ille quidem bifariam diffectus, hic autem membratim concifus, criminis atrociffimi in facrofanctum regis caput admiffi poenas dedere. Neque hoc fupplicio contentus palatinus, quo maiorem omnibus parricidii horrorem incuteret, in totam ficariorum familiam quam feueriffime defaeuiit, vt nulli fexui, aut aetati, ac ne infantibus quidem parceretur (a). Atque his caedibus, et fuppliciis praematuro Ladislai IV. funeri parentatum fuit, eius corpore Tsanadini condito. Ifabella regina coniux aut fub idem tempus in carcere, ad quem detrufa fuit, animi dolore contabuit, aut certe paulo poft virum eft fecuta: quod nulla illius amplius feu apud domefticos, feu apud exteros fcriptores fit mentio. Hic exitus fuit Ladislai IV. cognomento Chuni, aut Cumani, qui ab Elifabetha regina matre mollius, quam par erat, habitus, ac ab affentatoribus aulae corruptus, poftquam carnis voluptates, et quidem impune, quia in fummo imperio collo

(a) Chronicon M. Turotzii cap. LXXXI. et notae ibidem ex Chronico Budenfi adjectae.

« PreviousContinue »