Page images
PDF
EPUB

risdictioni fuere adiuncti (a). Atque ex eo tempore abolito pedetentim fedis nomine, comitatus Solthenfis vocari coepit, vfque dum Peftinenfi, et Pilifienfi articulariter vnitus, in regni comitatuum fyllabum relatus eft (b). De ceterarum ecclefiarum praedialibus nil porro attinet dicere, quod nos eorum fpeci men folummodo hic loci dare; non item elenchum texere conftituerimus,

§. X.

Ciues caftri, liberi, ferui caftri, et hofpi

tes.

Praeter eas, quas hactenus recenfuimus, hominum in Hungaria degentium claffes fuperfunt adhuc nonnullae aliae, quas quoad licuerit illuftrare aggredimur: vnde obfcurio ra quaedam et iuris, et hiftoriae loca non parum luminis accipient. Agmen ducant ciues caftri: quo nomine intellige populum, qui aut caftrum regium, fi opportunum erat ; aut eius viciniam infedit,, in vnamque coaluit focietatem. Huic e caftri territorio tan

(a) Maximiliani imp. deeret. III. art. LII. habetur quoniam comitatus Szolnok exterior, et Albenfis fedes Solth a Turcis occupati carent vice-comite : et iudicibus nobilium - decretum eft, vt in pofterum comitatui Szolnok exteriori per Heuefienfem; Albenfis vero fedi Solth per Peftinenfem, iudicia adminiftrentur.

(b) Leopoldi M. decret. A. 1659. art. 76.

tum terrarum affignatum fuit, quantum eidem fuftentando fuffecturum credebatur. Ciues hi quaeftui faciendo, opificiisque, non fine totius comitatus commodo, exercendis dediti, et a militia immunes, ciuilia folum cenfuum, ac tributorum ferebant onera : quae quidem pro temporum, rerumque adiunctis augeri, minuiue folebant. Ab huiuscemodi caftri ciuibus plurium ciuitatum iacta funt fundamenta. Liberi etiam fuere homines ad caftrum fpectantes, qui et a tributis, et a feruitute immunes alia principi praeftabant feruitia: ex his legebantur curfores, et nuncii, qui litteras, et mandata vltro, citroque deferrent. Praelati pariter, magnates, ac nobiles idmodi liberos aluere confimilibus addictos obfequiis. Serui caftri non alii fuere, quam ruftici, fubditi, quos iobbagiones dixere, qui per villas ad caftrum 1 fpectantes difperfi, rus colere, tributa, et fructuum fuorum decimam, aut vicefimam partem terrae principi pendere, feruiles denique operas, quas robottas dicimus, cum in excolendis agris regalibus, tum vero in caftro ipfo locare cogebantur. Eodem feruorum nomine veniebant aliorum quoque terreftrium dominorum fubditi, eademque erant obftricti feruitute. Erant hi partim pofteri eius populi, quem Arpado duce his in ditionibus per Hungaros fubiugatum meminimus; partim autem bello capti, ac ex alie. nis regnis in feruitutem per Hungaros abftracti. Hofpites in iure noftro intelliguntur illi, qui variis e prouinciis fponte, ac libe

re in Hungariam aduenere. Quis enim eft, qui ignoret, iam inde a D. Stephani temporibus (a) multas exterarum gentium, praefertim Germanorum, ac imprimis Saxonum colonias_regum noftrorum inuitatu ifthuc conuolaffe, cum vt defertas maiori ex parte Hungariae plagas frequentes redderent; tum vero, vt Hungaros artibus ad vfum vitae humanae neceffariis imbuerent. Regum exemplo, ceteri etiam dynaftae, ac nobiles ad praedia fua, villasque conftruendas certatim exteros euocabant (b). Quo autem hi eo libentius in Hungariam confluerent, huma no fane, ac prouido confilio, eam eta D. Stepbano, et a reliquis poft eum regibus accepere cautionem, ne vllo vnquam tempore in feruorum, fubditorumque fortem deiici

ac

in feruitutem redigi eosdem liceret (c): a feruilibus itaque operis immunes, folummodo a terra, quam non fine proprio vtique lucro fiue a rege, fiue a priuatis dominis ex

(a) Hospitum iam meminit D. Stephanus decret. Lib 1. cap. VI.

(b) Plurima huius generis hofpitum in Hungariam euocatorum exempla reperies apud cl. Wagner in analectis Scepufii facri, et profani, nec non in diplomatario Sarofienfi.

() S. Stephani decret. Lib. II. cap. XX. et XXII: Colomanni decret. Lib. I. cap. LXXX. Andreae II Bullae aureae art. XIX. ac denique in eiusdem literis, quas cl. Pray in Annal. reg. Hung. edidit pag. 233 ubi diferte ftatuitur: Hofpites cuiuscumque nationis fecundum libertatem ab initio eis conceffam perpetuo teneri,

colendam acceperant, vectigal quoddam et principi, et fundi hero annis fingulis dependere iubebantur. Portio illa terrae, quae determinata olim menfura bofpitibus fingulis diftribuebatur, feffio, curia; in Selauonia autem mardurina dicta fuit. Barbarum hoc Vocabulum haud dubie ortum traxit ex Germanico Maier, Mair, quod villicum, et Sla uico Dmur, quod aream fignificat: vt adeo ex, his compofita vox mardwur, mardur, ac mardurina non aliud fonet; quam villici aream, id eft curiam (a). Quapropter An1234. dreas II. rex in literis A. 1234 datis, recte idmodi hofpites villicos mardurinos vocat (b). Hac explicatione, vt par eft, admilla, patet iam fuapte, famigeratum illud in decretis noftris mardurinarum tributum nec pro vectigali maritimo (c) accipi poffe; nec a martium, qui corrupto aeuo marturo

(a) Euidens id fieri videtur ex priuilegio Eberhardi
epifcopi Zagrab. A. 1406 fuis concello, in quo :
a qualibet integra curia, feu mardurina XII. de-
narios fibi folui praecipit. Hiftor. ecclef. Zagrab,
pag. 61. Idem in literis A. 1416. meminit, cur-
rus foeni mardurinalis exigi foliti. Plura, quae
hoc argumentuin illuftrant, reperies ibidem pag.
154. 15. 46. 47. et 327.

(b) Per fingulos, inquit, mardurinos IV. pondèra per-
foluantur. In cit: annal. reg. pag. 335.
(c) Ita fenfit Mofotzius in nota ad art. XII. decret.
Ludouici M. A. 1351. quem fecutus fuit doctiffi-
mus Szegedi in libello, cui titulus affertor liberta-
tis Hungaricae &c. Et ad Bullae aureae art.

nes dicebantur, pellibus (a) repetendum elle; nil denique aliud hoc nomine venire, quam cenfum illum, quem hofpites a fingu lis curiis, aut mardurinis fuis, et fundi domino, et terrae principi numerare confueuerunt. Quid autem quauis aetate hoc titulo accipi fit folitum, non vsquequaque pronum eft definire. Andreas II. in bulla aurea eam rationem decreuit tenendam, quae fub Colomanno rege obtinebat (b). obtinebat (b). Tum in aliis literis A. 1234. datis iubet, per fingulos 1234. villicos, feu mardurinos colligi IV. pondo, feu groffos (c), quod perinde obfcurum eft: aliquanto plus lucis adferunt Belae IV. literae A. 1224 editae, in quibus poftquam 1224terram Klokoche cuidam Radus, pluribusque

(a) Opinionem hanc infinuauimus in fpecimine Heraldicae Hung. parte II. pag. 60. nota (s) quam nunc veriora edocti, pro eo, quo fumus in veritatem candore, deponimus.

(b) Bullae aureae art. XXVII.

Mardurinae iuxta confuetudinem a Colomanno rege conftitutam foluan

zur.

(c) In litteris Andreae II. faepius iam laudatis, An nal, reg. Hung. part. I. pag. 235. Porro valorem ponderis, qui ea aetate obtinuit, arduum eft accurate definire Tempore Caroli I. Roberti regis pondus aequiualebat groffo vni, vt conftat ex eiusdem decreto A. 1342. §. LIX. vbi diferte habetur: de qualibet marca pro lucro camerae, in quibuslibet comitatibus dicatis, vnum grofjum, feu

Hum pondus homini D. archiepifcopi, alterum vero groffum, feu pondus homini magiftri tanernicorum foluere tenebitur comes camerarum praedictarum, In codice iuris patrii,

« PreviousContinue »